KROONVAARDERSKNSM

[Willem Visser]

[Willem Visser]

[alex rib]

mooie verhaal van jo wiersma willem
gr alex

[Willem Visser]

[Willem Visser]

ss Agamemnon
Het ss Agamemnon van de KNSM werd op 8 november 1940 in convooi varend in Barrow Deep te 13.50 door
vijandelijke vliegtuigen aangevallen. Te 13.55 werden door een bommenwerper in duikvlucht 2 voltreffers op het
voorschip geplaatst, terwijl 1 bom langszij het schip viel.
Het voorschip begon onmiddelijk te zinken, dikke rookwolken stegen op uit ruim 3, stookplaat en machinekamer.
De machine werd terstondgestopt en begonnen werd, onder leiding van 2e stuurman C Mentink,
de reddingsboten die strijkklaar hingen te water te laten.
Hetgeen niet meer mogelijk was daar het schip hevig slagzij maakte over BB.
Naar schatting was het schip in 3 tot 5 min in de diepte verdwenen.
De opvarenden waren allen in het water gesprongen. De kapitein D Sparrius, de 1e stuurman L Hebbenaar,
alsmede de roerganger A Trock en de Engelse loods waren van de brug geslagen.
Allen wisten zich te redden met uitzondering van de kapitein die zwemmend zonder reddingvest waarschijnlijk
wegens uitputting in de diepte is verdwenen. Ook de Engelse radio-telegrafist C Hubbuckwerd na de ramp niet meer gezien.
De Engelse sergeant-kanonnier, Sgt. Kenneth Thorpe, werd levenloos uit het water opgehaald.
De schipbreukelingen werden door de Engelse destroyer L35 aan boord genomen, dezelfde avond werden de schipbreukelingen
nog te South End geland.
De 1e stuurman L Hebbenaar, kanonnier A Trock en matroos J Kuyt werden met verwondingen in het ziekenhuis opgenomen.


Aanvulling: De Engelse sergeant-kanonnier, wiens naam niet bekend was kreeg op 16 november 2006 alsnog een naam.
Zijn familie reageerde met het verzoek om zijn naam bij het document te plaatsen.
Aan dat verzoek wordt graag voldaan.
Sgt. Kenneth Thorpe


Telegram from British Admiralty

[Willem Visser]

ss Amazone
Het ss Amazone van de KNSM vertrok 29 april 1942 van Curacao naar New York, In de vroege ochtend
van 6 mei d.o.v werd het schip aan BB zijde door een torpodo getroffen. In vier ninuten was het schip in de diepte verdwenen
Negen man wisten zich op een omgeslagen sloep te redden. Doordat de SB sloep vol water was gelopen, moesten
andere zich op de vlotten redden. Nadat appel was gehouden bleken nog 20 opvarende in leven te zijn.
Deze werden te 5.45 uur door de Amerikaanse duikbootjager PC 404 opgepikt. Het marinevoertuig voer nog enige malen
rond maar van de vermisten was geen spoor meer te vinden.
De navolgende leden van de bemanning verloren bij deze ramp het leven.

DH Pourier (Wijman) bootsman (NW Ind)
FL Capello matroos (NW Ind)
MP Bijnaar matroos (NW Ind)
AI Winklaar matroos (NW Ind)
U Boom timmerman (NW Ind)
HP Bernabella matroos o/g (NW Ind)
MM Laurens olieman (NW Ind)
EAJ Stelk stoker (NW Ind)

ACP Coffi stoker (NW Ind)
F Zingg bediende (Zwitser)
G A Manuela bediende (NW Ind)
G L Doran bediende (NW Ind)
EE Moore bediende (NW Ind)
JC Kip kanonnier

[Willem Visser]

ss Achilles

Het ss Achilles van de KNSM vertrok te 18.00 uur van 30 sep 1942, onder loodsaanwijzijng van Georgetown
met bestemming Port of Spain.
Op 1 okt d.o.v te 17.05 uur werd ter hoogte van de Orinocorivier het achterschip zeer waarschijnlijk door een
torpedo getroffen, het werd zwaar beschadigd.
Daar verwacht werd dat het schip onmiddelijk zou zinken, verliet de bemanning het schip in de reddingsboten
Ongeveer 10 min na de eerste ontploffing werd een tweede ontploffing gehoord, thans midscheeps.
Na deze ontploffing zonk het schip onmiddelijk. Bij een ingesteld onderzoek bleek dat de Engelse kannonier
A Hamilton vermist werd. Te 17.10 van de 2e okt landden de reddingsboten te Moruga (Zuidkust Trinidad)

[Willem Visser]

Op 9 maart werd door de Duitse hulpmijnenveger "ULM" de mijnen gelegd.
Kapitein was H. Beuker, 35 personen aan boord, allemaal gered.
In mijn boek Scheepsrampen in Oologstijd komt dit schip niet voor.
Omdat de oorlog nog niet was uitgebroken??!!
Verders wordt er niets in onze boeken geschreven.


Willem van Arendnet
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Omdat het op het forum nogal stil is, zal ik een klein voorval met een familielid (een KNSMer in hart en nieren) vertellen naar aanleiding van de ondergang van de van Rensselaer. De oudste broer van mijn moeder heette Piet Kloosterman, voor mij dus ome Piet. In WO 1 is hij in dienst gekomen van de KNSM als machinist, heeft diverse rangen halverwege en heeft een walbaan bij de techn.dienst gekregen. Toen WO 2 uitbrak was hij inspecteur van iets lekkers bij de TD

Zondag 12 mei 1940 ging bij ons in de namiddag van de telefoon, ome Piet aan de lijn met de vraag van mijn vader met de meeste spoed naar hem toe wilde komen. We woonden toen in Haarlem ongeveer 5 minuten lopen bij elkaar vandaan, dus mijn vader naar hem toe. Wat hij daar aantrof, was de hele familie (oom, tante en twee kinderen geheel) gekleed voor een reis, gepakte koffers in de vestibule. Gelijk met mijn vader was een taxi gearriveerd. Ome Piet zei tegen mijn vader,ik ben vanmiddag door de KNSM directie met de opdracht om zo spoedig mogelijk met mijn hele gezin naar Amsterdam te komen voor instructies en om morgenvroeg in te schepen op de van Rensselaer met voorlopige bestemming Londen.

Mijn vader kreeg twee sleutels, een van het huis en een van de kluis met de mededeling "zie maar wat je er mee doet, ik vind alles goed en we zijn voorlopig weg." Mijn vader heeft ze uitgezwaaid, gas, water en licht afgesloten en de deur achter zich dicht getrokken. Maandag 13 mei 1940 ging bij ons `s avonds de telefoon, ome Piet aan de lijn, ze waren weer thuis en of hij de sleutels terug kon krijgen. Mijn vader naar hem toe en kreeg het relaas van de ondergang van de van Rensselaer te horen. De familie was er zonder kleerscheuren vanaf gekomen, alleen een hoop spullen kwijt. De schipbreukelingen waren met bussen naar Amsterdam gebracht, en omdat de bus waar de familie in zat boven Haarlem kwam, zijn ze thuis afgezet.

Er was geen gelegenheid meer om naar Londen te gaan, dus is mijn oom de hele oorlog in Nederland gebleven. Wat hij die 5 jaar bij de KNSM deed heeft weet ik niet, wat ik wel weet is toen de oorlog voorbij was mede onder zijn leiding het door de Duitsers totaal vernielde KNSM emplacement met grote spoed werd hersteld. Ondertussen werd hij voorbereid tot chef techn.dienst en had Piet Kers als assistent. In 1956 is hij met pensioen gegaan en werd Kers de nieuwe chef TD. Een foto van Piet Kloosterman is te vinden op de Kroonvaarders-site bij onderwerp Nostalgie jaren 50. Bovenste rij, vierde foto en tweede van links.

Wim Senden
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Hallo Wim, dat was een kortstondig reisje en bijna rijp voor het Guinness Book of Records. Maar gelukkig zijn ze er goed vanaf gekomen en had het ook anders kunnen lopen. Maar zelfs een vraagje, kreeg mannen in Nederland niet het nieuws te horen wat er met de van Rensselaer was gebeurd. Vind het nogal raar dat jullie 's avonds opgebeld werden door Ome Piet, dat hij weer thuis was en jullie van niets luisterden

Willem Visser
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Willem, het is in deze tijd haast niet te geloven, maar in 1940 had nog
niet iedereen een radio. Wij hadden er een, en om die te bedienen
moestuin je gestudeerd hebben. Met twee draaiknoppen moest je inwendig
twee spoelen naar elkaar toe of van elkaar af bewegen om de juiste
kleinere te vinden. Had je de juiste zender te pakken dan was het
geluid niet om naar huis te schrijven. Als er in de buurt nog
iemand met een radio bezig was, kon je nog laatste van
de Mexicaanse hond krijgen en dan kon je hem beter afzetten. Zodoende
kregen we het nieuws van de ondergang pas `s avonds te horen.

Wim Senden

_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Jan Lolke van der Wal is de zoon van Lolke Johannes van der Wal. Hij werd geboren in 1939. Zijn vader vertrok toen hij 9 maanden was aan boord van de Ceres en kwam als gevolg van de vaarplicht pas in 1946 thuis." Mijn vader was een foto", zo omschrijft hij de relatie met zijn vader. Door diens afwezigheid, als gevolg van de Vaarplicht gedurende de bezetting, was het gezin sterk op de moeder aangewezen om de oorlog door te komen. Er was armoede, honger en onzekerheid over het lot van vader, over wie men bij de kruidenier moest horen dat het schip waarop hij voer, de Ceres, was getorpedeerd. Lange tijd heeft het gezin niet geweten of vader de torpedering had overleefd.

Klik hier om het interview te bekijken met Jan Lolke van der Wal
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Varen.........

'We gaan naar Jezus!' Deze uitroep, die een martelaar des geloofs niet zou hebben misstaan, is niet van mij. Ze is van Swildens, de tweede stuurman van de Flora, toen het schip door een granaat van een Duitse U-boot werd getroffen en in brand viel. De Flora voerde op dat moment in de Caribische zee waar het wemelde van Duitse duikboten. Amerika was nog maar pas in de oorlog, het konvooistelsel volgde zich voornamelijk op de Atlantische Oceaan om Engeland op de te houden. Bovendien liep de Flora, zoals de meeste kleinere schepen van de knsm, de Koninklijke Nederlandse Stoomboot Maatschappij, specifieke dan de Duitse duikboten. Dim Vermeulen, afkomstig uit Brazilië waar zijn vader een landbouwbedrijf had, en ik waren de twee kanonniers op het schip. We dienden beiden als soldaat in de Prinses Irenebrigade in Wolverhampton en hadden ons omdat er vrijwilligers werden gevraagd voor kanonnier bij de koopvaardij. Het leven in het kamp Wolverhampton was, nadat de opleiding achter het tapijt was, weinig opwindend. Wachtlopen en nog eens kijkenlopen. Het leek in de eerste tijd, eind 1941, begin 1942 of er meer officieren dan soldaten waren en het zag er naar uit dat er van een invasie op het uitgestrekte land voorlopig niets zou komen. Wij hadden het natuurlijk zo slecht nog niet, om de zoveel weken hadden we weekendverlof en konden dan naar Londen gaan, waar ik vast in de Odeninobar mijn vrienden uit andere diensten, de Marine en de Luchtmacht, samenbracht.

Het karige traktement van een soldaat - drie shilling per dag - was nooit een bezwaar, want een deel van mijn vrienden had de rang van officier en ook waren er altijd wel vrouwen die er een patriottische eer in liggenden om geallieerde soldaten, of het nu Hollanders, Polen of Noren waren, aan een drankje om te helpen. Er heerst een opgewekte stemming, de bombardementen op Londen kunnen daar geen breuk aan doen. Iemand vertelde laat in de avond een verhaal over de soldaten, die in 1798 met Prins Willem v vanuit Scheveningen naar Engeland werden overgestoken. Ze keerden pas in 1813 of 1815, toen Napoleon goed en wel verslagen was als oude mannen in Nederland terug. Het kon ons niet deren, jong als we waren ervarenten we niet eens dat een aantal van ons nooit zou terugkeren. Dim en ik en nog zo'n zestig anderen kregen een spoedopleiding in Liverpool. Vandaar naar New York waar we werden verdeeld. Zeggenschap documenten hadden we niet, het was ook een loterij zonder niets, maar wel met hogere en lagere prijzen. De waardering van de prijzen hing weer van de persoon af die ze trokken, The Blue Caribbean stond bij mij hoog genoteerd, de Noordelijke IJszee ijselijk laag en waarachtig het geluk was met mij. Ik werd samen met Dim op de Flora geplaatst op het warme zeevoer. Eenmaal op het schip kwamen we erachter dat de bemanning er andere gedachten over het geluk op nahield. Zij was, zonder defaitistisch te zijn, ervan overtuigd dat we in deze wateren de duikboten niet konden ontlopen. Dat was op zichzelf geen reden tot rotziekte, de ontevredenheid is automatisch uitgesloten op de lage gevarentoeslag die de heren in Londen Jan de zeeman had bedacht.

Kapitein De Haan, een oude marine-officier, zag er op toe dat de Flora er piekfijn uitzag. ls zij - Flora is onderliggend - dan toch ter ziele moestuin, dan met een tot in de puntjes verzorgd uiterlijk. Dat zeker wel dat Dim en ik telkens als het schip in een haven lag aan de slag met bikken en teren en meer van dat soort bezigheden. Omdat de Flora niet in konvooi voer en we zagen vaak een ander schip ons overzien, mij onduidelijk, het gevoel van Alleen op de Wereld. Ik had dat gevoel al eerder leren kennen toen ik na uit bezet Nederland ontsnapt te zijn in mijn enige dwars door Rusland reisde op weg naar Japan. Het zou mij in het verdere verloop van de oorlog nog sneller overkomen en misschien heeft het wel niets met de oorlog te maken, maar het is gewoon een deel van mijn gewoonte van mijn innerlijke gesteldheid. Net zo min als ik gezelschap om me heen kan verdragen, net zo min ben ik bestand tegen een lang aanhoudend gevoel van alleen zijn. Op de Flora uit zich de onrust in een door de bepaalde omstandigheden vorm. Het kon gebeuren dat je op een nacht niet in je hut ging slapen en dan maar een matras en een kussen naar het dek sjouwde. En de volgende nacht, die in niets verschilt van de vorige, slapen je weer rustig in je eigen bed. Het had meer te maken met het samengaan van de zekerheid en de onzekerheid waarin we leven, de zekerheid dat de confrontatie met de U-boot elk moment kon gebeuren, de onzekerheid van het wanneer. Niemand zei wat van als ze mij met het matras zag sjouwen, ik vroeg ook niets als ik een ander datzelfde op een andere tijd zag doen. Eén keer bij stormachtig weer ter hoogte van San Domingo, terwijl het schip gevaarlijk heen en weer schommelde en een wervelstorm in aantocht was kwam er een Amerikaanse torpedobootjager langszij en riep ons via een scheepstoeter toe: 'Onderzeeër in de buurt, ga uit dit gebied als zo snel mogelijk, succes broeder.' Het geluk - hoe vaak heb ik het woord geluk niet al gebruikt - werd ontmoet, we kwamen behouden in Port au Prince, de hoofdstad van Haïti aan, waar we een paar dagen mark liggen om sisal te laden.

Dat verloop nogal traag, de havenarbeiders, ouderen een ras geschouderd, gespierd soort mannen, zagen er belabberd mager en uitgemergeld uit en van opschieten was geen discussie. Er bleef genoeg tijd over om 's avonds te passagieren, maar onze excursies konden zich niet verder uitstrekken dan tot de dichtstbijzijnde bars annex hoerenkasten. De meisjes uit het aannemen van San Domingo bleken vanwege hun lichtere huidskleur de voorkeur van de klanten - wat waren wij anders? - te genieten. Ik kocht, leesgraag als ik ben, een krantje en las dat de president in een rede tot de volksvertegenwoordiging zijn ongeveer de toestand van zijn land had uitgesproken: 'les cheveux gris du coeur'. Daar bleef het niet bij. Op een avond kwam de agent van de maatschappij, een Haïtiaan, aan boord. Ik zat aan het dek en maakt kennis. De hofmeester, Lodewijks, een belezen man, overzien zich bij ons en gegarandeerd voor een verrukkelijke rumpunch, rum de Barbancourt. Een mens vergeet namen, gezichten en wat niet al, maar deze rumpunch is mij bijgebleven als een dierbaar souvenir uit die doodarme republiek. Ons gesprek ging niet over de oorlog, niet over de economie, de agent had het over de literatuur, er vloeiden namen over en weer, bekend en onbekend. Waar heb ik tijdens de oorlog ooit zo'n gesprek gehad? Nergens, geloof ik. Ik heb ergens gelezen dat de vlieger en schrijver Saint Exupéry eens een avond op het eiland Réunion had vernietigd en daar toen tot zijn verspreiding met een groep inheemse kennis gemaakt, die tot en met op de hoogte waren van de Franse literatuur. Dat was nog niet in volle vredestijd en het kan een uitgelezen gezelschap zijn geweest. In dit geval was het iets unieks. De agent kwam om wat zaken te bespreken, bleef aan dek zelfs uitblazen, we kwamen in gesprek en zie daar, het grijs dat het hart van de president ombloeide was geweken. Ik heb mij toen niet de vraag gesteld van liefde voor het boek ook niet een vorm van escapisme kan zijn. Gelukkig maar, als ik dat gedaan zou hebben zou ik er waarschijnlijk niet uit zijn gekomen. Zelfs nu nog, zoveel jaren later, kan ik daar geen afdoend antwoord op geven.

Sedert zo'n eminente criticus als Edmund Wilson Conrads' The Heart of Darkness en Kafka's Metamorphosis in zekere zin tot de Tales of Horror berekend, waarbij de Horror niet van buiten in spookgedaante op ons af komt maar in onszelf zetelt, is mijn zekerheid in dit vermoeden. Zoals een ander van tuinieren houdt lees ik voor mijn plezier. Als ik iets zal missen als ik er straks niet meer ben - stelde dat ik in The Void iets zou kunnen missen, - dan zijn het wel mijn boeken, beide mijn lievelingsboeken, die ik in een kast dicht bij mijn bed heb staan, als de boeken die nog geschreven zullen worden en zich daar dan een plaats moeten veroveren. Waaruit is gebleken dat mijn onthechting nog altijd haar volle wasdom niet bereikt en mijn inademing in dit min of meer tot over het graf heenreikt. Al dit soort overwegingen speelden natuurlijk tijdens mijn aanwezigheid op de Flora geen enkele rol. In het hiernamaals geloofde ik niet, met het geloofsartikel 'De doden zullen eens weder herleven' had ik afgedaan, de aantrekkelijkheid van het boeddhisme met een schier oneindige voortrollende reïncarnatie had nog geen vat op mij. Een achteraffe reconstructie van toenmalig denken en voelen is na meer dan vijftig jaar een succesvolle onderneming. Als ik ervan uitga dat de drang om te overleven een van de machtigste drijfveren in het bestaan is, en als ik er dan de bereidheid om je in te zetten met de gerede kans om je erbij te nemen in te schieten aan toevoeg, dan is het zo' n beetje in een genoteerdop samengevat. Voor de een zal dat samengaan van twee uitersten waarschijnlijk minder waarschijnlijk zijn uitgevallen dan voor de ander, het kwam er toch op neer dat we elkaar allemaal ontmoetten in hetzelfde schuitje, de Flora, zaten.

Overdrijf ik? Ik meen van niet. In de eerste helft van 1942 zijn er alleen al op de route van de Amerikaanse Oostkust een 200 schepen verloren gegaan, waarvan deels met man en muis. Het Caribisch zeegebied was zonder afweermaatregelen een waar jachtterrein voor de U-boten. In mei en juni zijn ruim honderd schepen tot zinken gebracht. Eerst na juli toen er konvooibescherming werd geboden verbeterde de toestand merkelijk en ging er bijna geen schepen meer op deze route verloren. Als ik een paar keer terugdacht aan die armzalige nachten dat ik Rob en Kees ontmoette op onze vlucht in een bootje op Het Kanaal zwalkte voelde ik mij, hoe onwaarschijnlijk dat ook mag klinken, mateloos vervuld. Wat mij toen niet gelukt was, wat bijna was uitgelopen op een waarschijnlijke en nutteloze ondergang waarin je maar te schikken had, had ik toch voor elkaar gekregen. Het beantwoordde aan mijn eergevoel, niet tegenover anderen, maar tegenover jezelf, om mee te kunnen doen aan de oorlog die nog gewonnen moest worden. Ik had de vernedering willen ontvluchten - de gedachte aan Auschwitz en wat daarmee samenhing was toen nog niet eens geboren, - de ontluistering van een ingeboren maar in toom gehouden trots, dat veranderde ik nu, waarmee ik de wereld om me heen tot nog toe had bekeken. Waar deze voorwaarde op basis van mag Joost weten, de natuurlijke eenvoud van mijn moeder, die zonder dat zij daar erg in had van haar uitging, heeft mij altijd als verlicht voorbeeld voor ogen gestaan, zonder dat ik in de verte verte dat ideaal heb gebruikt. Het had allemaal gedacht dat ik iets met elkaar te maken had, bang om dood te gaan en het op de koop toe te nemen dat je kon sneuvelen waren niet langer dezelfde begrippen. Het een overlapte het ander, verschoof telkens, was nooit helemaal weg. Omdat je er niet voortdurend bij stilstond, lijkt het erop dat sommige doodgaan naar eigen geloof van dag tot dag kunnen worden. Er was trouwens aan boord van zo'n klein schip als de Flora geen aalmoezenier die je aan je hoofdzeurde met de grote levensvragen, hij zou ze trouwens niet eens ten minste te stellen, wil wat zou hij ons meer kunnen meegeven dan Veel succes, broeder .

Kan het zijn dat ik als jood dat allemaal sterker aanvoelde dan een ander, die met dat soort problemen niet op dezelfde manier als ik onduidelijk werd? Ik weet het niet, misschien zinspeelde mijn vriend Appie, in opleiding voor piloot, daaropvolgend toen hij me schreef dat hij in de plaats kwam waarom ik dienst had genomen op de koopvaardij. Dat was echt iets voor hem, vliegeniers keken naar de langzaam voortvarende schepen vanuit de hoogte meewarig beneden, terwijl de zeevarenden op hun beurt hun hart vasthielden voor de gevaren die de vliegers te wachten stonden. Het was open een van die transparante maanovergoten nachten die je op de Caribische zee hebt toen de Flora beschoten werd. Verrukkelijk als dode nachten zijn geleverd voor de schepelingen het grootste mogelijke gevaar op: het silhouet van het schip was door geen verduistering aan het zicht te onttrekken. Dim had me net afgelost, maar ik was op het platform waar het kanon was opgesteld wat blijven hangen om van de avondlucht te genieten. Plotseling zag dat we een lichtflits hadden, we dachten dat het kanon en het leek wel of de wederzijdse granaten elkaar passeerden voor ze neerkwamen. De granaat van de U-boot sloeg meteen in. De machinekamer werd getroffen, het schip kwam stil te liggen en viel in brand. Van de andere kant werd er nu ook op ons geschoten. We hadden de indruk dat we ons tussen twee duikboten voorbijen en terugschieten, maar konden, omdat we geen lichtspoorammunitie hadden, niet waar onze granaten precies neervielen. We meenden heel zelfs op het water een blauwe steekvlam gezien te hebben, maar hadden geen idee wat dat kon zijn. Toen de Flora gevaarlijk begon te hellen, besloot de kapitein dat het tijd was om in de reddingsboten te gaan. Een van de twee boten was zwaar beschadigd en met een propvolle reddingsboot voeren we op de kust af. De dodelijk getroffen eerste machinist stierf al rochelend in de boot. Voor we wegvoeren zagen we op een veilige afstand om niet meegezogen te worden de Flora langzaam kapseizen, zich nog onderaan flauwtjes oprichten en toen in het water verdwijnen. Van kapitein De Haan kreeg Dim en ik een getuigschrift. Vooral het criterium 'uitstekend' deed me good. Het bracht me terug naar mijn schooltijd in Paramaribo. In de rapporten van de Hendrikschool stonden links boven in de hoek de betekenis van de cijfers weergegeven: 8 was goed, 9 was zeer goed, 10 was uitstekend. Van herplaatsing is het niet geworden. Ik werd weer in het leger opgenomen en kreeg in Suriname een. officiersopleiding.

In 1986 verschijnt het indrukwekkende standaardwerk van de historicus KWL Bezemer Geschiedenis van de Nederlandse Koopvaardij in de Tweede Wereldoorlog. Hij heeft ook enige informatie in Nederland over de archieven van de Britse Admiraliteit, waar zich de tijdschriften van de Duitse U-boten bevinden, raadplegen. Uit het logboek van de U-159en de scheepsverklaring van kapitein De Haan heeft Bezemer de werkelijke toedracht van het verloren gaan van de Flora kunnen reconstrueren. 'De Flora (1417 ton) was op 4 juni, onder kapitein A. de Haan, met een lading stukgoederen uit "een Amerikaanse haven" naar Curaçao vertrokken. De bemanning telde 31 koppen en er waren 6 passagiers aan boord. De 13de juni trof mannen twee reddingsboten met schipbreukelingen aan, die werden opgepikt. Zij waren afkomstig van drie aangekondigde schepen en daarna vier dagen op zee. In met de toestand van deze mensen en het tekort aan drinkwater op zijn eigen schip, is kapitein De Haan zijn route te wijzigen en de geregeerden naar Cristobal te brengen. De volgende dag werden zij daar afgeleverd en na nog een lading te hebben opgenomen door de deur naar Curaçao. In de vooravond van 17 juni, om 20.15 uur, kreeg de kapitein op de brugtelefoon van de kanonnier dat hij een zwak licht zag over bakboord. Vlak daarna hoorde De Haan een schot, dat aan bakboord in de midscheeps bleek te zijn ingeslagen. Onmiddellijk harde stuurboord uitdraaiend gaf de kapitein, die zich niet direct gewonnen wilde geven, bestel het vuren te beantwoorden. Wij zullen hieronder zien hoe de tegenstander concurrent in kans kwam, helaas aanvaard zonder dat men zich dit op de Flora voldoende voldeed. Reeds later gevolgden er nieuwe inslagen; de bakboordsboot werd zwaar beschadigd, het licht ging uit, de machine stopte, de stuurgerei raakte onklaar en er ontstond een merk.

Het was een groot wonder dat slechts een der opvarenden, de 3de machinist, B. van Voorthuisen, ernstig getroffen was en wel direct door het eerste schot. Het schip werd nu verlaten met de stuurboordmotorsloep, waarin een groot deel van de bemanning was geplaatst. Op enige afstand werden de verdere gebeurtenissen afgewacht; men zag de Flora ondergaan. Zelfs daarna verscheen een onderzeeboot, die "om enige bijzonderheden vroeg" en daarna verdween. Teruggaande naar de plaats van de onheils werd de staande bakboordsboot gevonden met de overige bemanningsleden, die werden overgenomen. Vervolg op de kust van Colombia af, slechts een 12 mijl verwijderd. De volgende nacht konden mannen landen en wel in het plaatsje La Pajaro, niet ver van de grotere kuststad Rio Hacha. Met de eigen sloep en twee assisterende regeringsboten gingen de deur naar Rio Hacha, waar de schipbreukelingen gastvrij en liefderijk werden ontvangen. Helaas was Van Voorthuisen overleden. Hij werd plechtig ter aarde besteld in Rio Hacha. Kort daarna vertrokken allen naar de Colombiaanse hoofdstad Barranquilla; hier werd op 22 juni de scheepsverklaring afgelegd voor de Nederlandse consul. De Flora werd opgenomen door de U-159, op 15 mei onder luitenant-ter-zee 1ste klasse Witte uit Lorient naar het Caribische-zeegebied vertrokken. In de namiddag van de 17de bekende Witte niet ver van de kust van Colombia een schip, dat hij 's avonds laat met zijn 3,7 cm-kanon aan te vallen is. Om 20.15 uur vuurde hij, van 800 m, zijn eerste granaat af; het was meteen een treffer. De onderzeebootcommandant beschrijft in zijn journaal hoe het getroffen schip direct scherp afdraaide en het vuur werd beantwoord. "Dat is vervelender, vooral op deze kleine afstand. Ook ik draai nu, met volle vaart, eerst af." Het doel bleef doorvuren en riet verloren het schip en de U-159, maar nu op grotere afstand, naast elkaar op. Na enkele minuten boekte het beschoten schip van zijn kant een voltreffer op de tegenstander ("ein glücklicher 10,5 Treffer ins achtere Deckshaus") Witte dacht dat het schip, door de rook van de op de U-159 ontstane brand, niet meer zuiver kon schieten. Daarom wilde hij het niet opgeven, hoewel het schip "schon verdammt gut eingeschossen" was, maar nu rossen miste.

Toen er brand uitbrak op de Flora (Witte wist niet dat het om dat schip ging) was de strijd beslist. Men zag hoe boten werden gestreken; Daarna stond het schip in lichtelaaie en ik gaf bevel het vuren te staken - het stoomschip kentert brandend over stuurboord - ik ga naar een reddingsboot (het is een motorreddingsboot) en hoor van de onafhankelijke stuurse inzittenden als naam Flomar, van 5551 ton.' Aldus Wittes ktb, dat we deels letterlijk aanhaalden. Ook nu werd de naam van het door de U-boot opgenomen schip niet goed verstaan. Flora werd Flomar, een Amerikaans schip van inderdaad 5551 ton - natuurlijk meer dan de 1417 ton van de Flora. Op 13 juli was de U-159 terug in Lorient. Deze release brengt meer dan veertig jaar later twee feiten aan het licht. Het eerste en meest glorieuze is dat we ons kleine 3-inch kanon hebben ontmoet, wel degelijk een voltreffer op de U-boot hebben geplaatst en wel zo dat hij terug moest naar zijn thuishaven in Duitsland en geen verdere onheil kon aanrichten in de Caribische wateren. En daarmee was onze waarneming van de blauwe steekvlam die als ongeloofwaardig ter zijde werd verschoven gerehabiliteerd. Het tweede deel is dat wij er altijd vanuit zijn gegaan dat twee duikboten op schip beschoten waren, terwijl nu blijkt dat de U-159 om de Flora heen gevaren heeft. Het doet me denken aan de titel van een boek van de Russische filosoof Leo Sjestov Crisis der Zekerheden. (Niet aan de inhoud van het boek, al kan het geen kwaad om te herinneren te worden 'dat als God verboden had pruimen of peren te eten en Adam Hem verspreid ongehoorzaam was geweest, de gevolgen hetzelfde geweest zouden zijn.') Hoezeer een mens blakend van waarheidsliefde kan dwalen bewijzen uit het feit dat ik nog maar een paar jaar voor het optreden van het boek van Bezemer aan Jos de Roo het een en ander over het zinken van de Flora had verteld en het toen nog had over twee duikboten. Over de blauwe steekvlam, die toen al jaren naar het rijk der fabelen werd bereikt, heb ik toen niet eens meer durven reppen.

bron: Hugo Pos, In triplo. In de Knipscheer, Amsterdam 1995
_________________
Old sailors never died