KROONVAARDERSKNSM

[Willem Visser]

De lading zout was voor Thorshavn op de Faeroe eilanden bestemd. Deze eilanden lagen een eind boven Scotland, tussen IJsland en Noorwegen in en het was Deens grondgebied. De drankwetgeving is daar heel streng en alleen als de belastingen tenvolle betaald waren konden volwassennen in zeer geringe mate drank kopen maar niet meer dan een paar flessen per jaar. En ze lusten het daar zo graag zoals ze het graag lusten door heel Scandinavië heen. Maar deze mensen waren het meest dorstig en de zwarte markt prijzen voor alles wat alcohol bevatte waren enorm hoog. De bonded stores kast werd verzegeld en de douane onderzocht het schip. Ik moest hun door de machine kamer begeleiden en daar werd niets gevonden. Ik was vriendelijk tegen de heren en toen ze de hutten begonnen te doorzoeken sloegen ze mijn hut over. Ik had een paar flessen whiskey en brandy achter een paneel in de beschotting verborgen en daar stond een vastgeschroefde tafel voor. Wel een goede plaats maar je weet het nooit. Ik heb een dag of wat later mijn voorraad voor een zware winst verkocht, fles voor fles. We lagen het zout te lossen naast een visverwerkende fabriek en daar werkten een groot gedeelte van de plaatselijke bevolking. Daar eens rondgekeken, veel meisjes werkten daar maar hun vriendjes ook. Dat werd ons wel duidelijk gemaakt. Nou ja, er hing een visluchtje aan die zussen, dus maar niet. De kapitein kreeg van de fabriek een grote tarbot of heilbot voor het schip. Een dure vis en de kok maakte er een fijne schotel van. Van Thorshavn weer naar de Middellandse Zee en daar kwamen we in Gagliari op Sardinia terecht. Met de kapitein, de 1ste wtk en de sparks s'middags de wal op en er was een grote markt aan de gang met kraampjes die straat in straat uit slingerde. We hadden hier en daar al wat gedronken en kwamen toen langs een kraampje waar een grote gietijzeren kookpot met water boven een gasvlam aan de kook gehouden werd. In een andere pot met koud water zwommen inktvissen en die werden één voor één levend in het kokende water gegooid. Ik zei al; "Voor mijn part valt die smerige Sardijn zelf in de pot", maar dat gebeurde natuurlijk niet. Als zo'n inktvis gaar was werd hij of zij aan mootjes gehakt, eerst de tentakels eraf en dan de kop aan stukjes waar de inktpot inzat die dan ook vrijelijk leeg liep. De omstanders vraten alles, tegen betaling, op. De sparks keek er na, werd bleek, draaide zich om en kotste zich leeg, nog net een paar wandelende Sardientjes missend. We lagen het week-end over en de zondagmiddag met de twee assistenten, de 1ste stuurman en de sparks naar het zwembad. Een leuke middag maar geen vrouwelijk schoon zonder begeleiding. Op de terugweg naar boord liep een beeldschone ons tegemoet, gekleed in een maxi rok die van de navel tot de voeten open was en ze droeg er een uitermate kort broekje onder, hotpants, en ze had prachtige lange benen. Mijn ogen rolde bijna uit de kassen en toen ze langs ons liep draaide mijn hoofd mee en ik liep pardoes en met een beng tegen een lantaarn paal. De jongens lachen en zij draaide zich om en ook lachen, ik een dikke bult op mijn kop.

Van Sardinië door de straat van Messina naar Catania op Sicilië om bij te laden en in Catania was een soort kermis aan de gang maar het was er niet erg druk. De wal op s'avonds met de twee assistenten, de 2de stuurman, de sparks, de kok en Gippy, de Kaap Verdiese bediende ook mee want die werd door de Spanjolen geïgnoreerd. Er was een grote ovale overdekte race baan met nogal grote skelters die een brede metaalband rondom het chassis hadden om schade te voorkomen ingeval van botsingen. We hadden er al een poosje naar staan kijken en die dingen reden nog aardig snel, botsen mocht niet en na een bepaald aantal rondjes ging er een houten slagboom omlaag bij de startplaats die ook de finish was. De skelters hadden een gas pedaal en een rem pedaal en waren gemakkelijk te hanteren. Wij waren met zijn zevenen en kochten kaartjes. Gippy had geen geld en die kreeg van ons alles betaald waar we ingingen, aten of dronken, om de beurt. Hij straalde van genoegen, je kon aan hem zien dat hij het nog nooit zo goed in zijn leven had gehad. Hij maakte bij ons zijn eerste reis en zoiets had je niet op Cabo Verde. Toen was het onze beurt, wij in de skelters. Eerst Gippy nog even verteld waar de twee pedalen voor waren want daar van wist hij ook niets. De slagboom ging omhoog en wij racen zo snel als het maar kon en af en toe een andere skelter een goeie dreun gegeven en de Italiaan schelden aan de kant. Gippy begon langzaam maar begon al sneller te rijden maar wij passerde hem geregeld. Aan het eind van het aantal rondten waar we voor betaald hadden ging de slagboom omlaag en wij stopten allemaal aan de kant van de baan. Gippy kwam toen net uit de bocht tevoorschijn en kwam met volle vaart op de slagboom af en was vergeten waar dat andere pedaal voor was en knalde recht door de lage slagboom heen. De stukken vlogen in het rond en de Italiaan gillen, Gippy gillen en wij gillen van de lach. Gelukkig mankeerde Gippy zelf niets maar hij was zich wel rot geschrokken. De Italiaan wou ons voor de schade aansprakelijk houden maar wij gingen verder, hem scheldend achter latende. Toen nog een achtbaan ingeweest, we wisten Gippy duidelijk te maken dat je daarin niet zelf hoefde te sturen of te remmen, todos automatico. Met zijn allen er in en daarna wilde Gippy nergens meer in. Hij was normaal gitzwart maar daar kwam hij lichtgrijs gekleurd uit. Toen terug naar boord, onderweg nog veel gelachen om alles. De volgende dag varen en de lading was voor Levanger, voorbij Trondheim in één van de Noorse Fjorden.

Voor dat we de straat van Gibraltar door gingen eerst nog even gebunkerd in Ceuta, een klein stukje Spaans gebied in Noord-Marokko. De Marion gebruikte voor de hoofdmotor geen gasolie maar Marine Diesel Fuel Oil, MDFO genaamd. Dit was een mengsel van een lagere kwaliteit gasolie en een zwaardere brandstof olie en was donker bruin, haast zwart van kleur. De assistenten aan het tanken peilen en ik regelde de toevoer naar die tanken. De 1ste wtk stond op het sloependek in het zonnetje en keek naar de bunker trailer waar de slang van de ondergrondse pijpleiding aan gekoppeld was, de meter en regelkranen opstonden alsook een aftap kraan voor monsters en de slang die naar het schip ging, aangekoppeld was. Alle tanken stonden open en we waren nog maar pas begonnen, zodoende had ik tijd om overal rond te kijken, bunkeren zou een uur of drie nemen. Een praatje gemaakt met de 1ste op het sloependek en toen zei ik; "even een geintje uithalen, blijf hier even staan, dan ga ik een brandstof monstertje nemen in een lege Coca Cola fles". Naar de bunker trailer waar twee Marokanen bijstonden en ik beduide dat ik een monster wilde hebben. Ze keken al zuur en vonden het schijnbaar niet leuk dat ik hun brandstof niet vertrouwde. Terug naar boord met de nu gevulde fles en door de mesroom naar het sloependek maar eerst even gouw een nieuwe fles Cola uit de ijskast gehaald, open gemaakt en het monster in de mesroom achtergelaten. De 1ste wtk stond er nog en ik een hoop kabaal maken en op het flesje wijzen. Wij hadden gelijk de aandacht getrokken van de twee Marokanen bij de bunker trailer en toen om de beurt aan de Cola fles ruiken en er van geproefd. Toen begonnen wij z.g. ruzie om het flesje te maken, de één het uit de ander zijn hand gerukt en het gouw leeg gedronken. Ik kreeg de Marokanen niet zo gek dat ze van hun eigen MDFO gingen proeven maar je had hun gezichten moeten zien, vol ongeloof en afschuw. Drinkwater namen we nergens in want de Marion had een zoet water generator, vervaardigd door Atlas, die onder vacuüm en een graad of 65 warmte toevoer zee water omzette naar drink water. Alleen te gebruiken op voldoende afstand van de kusten. Na het bunkeren de reis voort gezet en na een dag of tien een Noors Fjord in. Prachtig gezicht om daar te varen. In Levanger de wal op maar nergens een kroegje of een leuke tent. Je kon een Tuborg biertje drinken in een hotel als je iets te eten bestelde. Dat toen maar gedaan en toen bleek dat het Tuborg bier speciaal voor Noorwegen gebrouwen was en 2% alcohol bevatte. Niet te drinken! De volgende dag weer de wal op voor wat inkopen en toen liepen de sparks, de twee assistenten en ik langs een bakkerij waar het erg lekker rook en er werd ook koffie verkocht. Wij naar binnen en aan een tafeltje gaan zitten, een slagroom gebakje gegeten en een kopje koffie gedronken. Jan de zeeman aan wal en aan de koffie met gebak! gekker kan je het niet krijgen maar de hoogblonde Noorse serveerster was wel heel erg mooi. Lading gelost en toen in ballast naar Archangels in Noord-Rusland, voorbij Moermansk, de Barentsz Zee en de Witte Zee door.

Wordt vervolgd.
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Archangels is alleen in de zomer te bevaren,in de winter zit alles dicht gevroren en blijft het bijna 24 uur per dag donker. Nu was het mid zomer en bleef het 24 uur per dag licht. Om middernacht begon het een beetje te schemeren maar dat duurde een half uur en dan kwam de zon alweer op. De lading die we innamen was gezaagd hout. Lange planken die één voor één netjes en stuk voor stuk werden uit gelegen en ingepast tot een vloer en zo vloer voor vloer de ruimen vulden. Dat werk werd gedaan door grove en zware Russische vrouwen. Aan de wal werd iedere plank aan een uiteinde gemerkt met letters en cijfers en die werden ingeslagen met kleine stempel hamertjes. Iedere letter of cijfer een eigen hamertje. Dit werk werd gedaan door jonge vrouwen die tijdelijk werkten in deze enorme houtwerf/zagerij en het waren allemaal studenten. In de zomer werken en in de herfst, winter en voorjaar ergens in het zuiden naar de universiteit, zo vertelden ze mij. De staat betaalde voor de studie maar er moest ook iets voor worden terug gedaan en daar is wel wat voor te zeggen. Ik ging nogal eens een praatje met die zussen maken, er waren er veel en vaak heel mooi en ze spraken allemaal Engels in meer of mindere mate. Maar iets anders dan een praatje was er meestal niet bij want er was toezicht zat, te veel zelfs, dwars door de houtwerf heen. Bij ieder schip stonden drie gewapende wachten, één bij de boeg, één achter en één bij de loopplank. Je kon het schip op en af zoveel je wilde maar dan moest je wel je monsterboekje inleveren. Niet je paspoort, want die raakte nogal eens weg, zo wist de kapitein te vertellen en die was er al vaak geweest. Zo liep ik een keer de loopplank af met een paar flesjes sinaasappelsap voor de studenten/werksters en zou mijn monsterboekje inhandigen maar dat ging mooi niet door. Ik mocht niets geven of westerse propaganda maken, zoals ze dat beschouwden. Deze dames waren ook verplicht om s'avonds in het Russische zeemanshuis als gastvrouw op te treden, zo'n twee a drie avonden per week, alles per toerbeurt. Maar verder dan een dansje en een praatje kwam het niet, ook al vanwege streng toezicht. Ik was een keer met zo'n jonge dame achter een groot rood en neerhangend gordijn verdwenen en was nog maar net met de eerste kus bezig toen het gordijn met een woest gebaar opzij getrokken werd. De studente kreeg een uitbrander in het Russies. Wel werd je uitgenodigd voor een bezoek aan het circus, opera of ballet als gast van het volk van de Sovjet Unie. De studenten gingen dan ook mee, gelijk aantal als gasten maar ook weer onder streng toezicht. Ik ben op die manier naar het circus geweest wat echt de moeite waard was al was het dan niet het staatscircus daar in het hoge noorden. In het zeemanshuis was ook een bibliotheek met boeken in bijna alle talen en je werd aangemoedigd om boeken mee te nemen, als geschenk, gratis en voor niks. De propaganda machine draaide goed en daar werd tijd en geld aan besteed.

Er was een winkel in dat zeemanshuis waar je van alles kon kopen maar dan alleen voor harde westerse valuta, geen Roebels. Ik zag een halsketting van barnsteen, amber, en wist dat dat nogal prijzig was in Europa en kocht dat als verjaardags kadotje voor het ouwe mens in Scharwoude. Ik had nogal wat Nederlands, Duits en Engels geld en betaalde daarmee de ketting. Op een avond werd er iets gevierd door de Russen en er was een park waar een bandje westerse stijl muziek speelde en dat werd tot mijn verbazing helemaal toegestaan. Er was een dansvloer uit gelegen van planken, hout zat, en daar werd ijverig gedanst, de twist, swing and what have you. Geen studenten maar gewone jongens en meisjes uit Archangels. Wij ook de dansvloer op en flink mee gehuppeld. Ik ben geen goede danser maar het ging best aardig met die Russische grietjes. De Russische jongens wilden onze horloges, aanstekers, pennen, kleding en alles wat westers was ruilen voor hun Russische artikelen. De assistenten ruilden hun horloges voor zware Russische horloges maar ik niet, ik droeg een echte Omega Seamaster, mijn trots. De Omega was niet om te ruilen, daar was ik zuinig op en had dit horloge al van mijn tijd op de Telamon. Ik ging met het grietje, waar ik zo ijverig aan het huppelen was geweest een wandelingetje maken, ik dacht om achter een bosje beter kennis met haar te maken maar dat ging niet door. Wij werden gevolgd door een toezichthouder en zij werd in het Russische de les gelezen en we moesten terug naar de dansvloeren en ze mocht zich verder niet met mij bemoeien, zo maakte ze aan mij duidelijk. De volgende avond ging Winnetoe alleen aan de wandel in dat zelfde park en werd door twee kerels vastgegrepen en kreeg een flink pak slaag, blauwe ogen en al en zonder enige reden. Winnetoe was een rustige knul die geen vlieg kwaad deed. Ik sprak de volgende dag de voorman van de houtwerf er over aan en die zei; "Het waren waarschijnlijk een paar fanatieke communisten die niet van zijn lange haar hielden". Deze voorman, die goed Engels sprak, was nogal goed met de kapitein bevriend en de heren hebben menige jenever fles samen geledigd. Wij zaten er ook vaak bij voordat we gingen lunchen en de voorman wist te vertellen dat als je je goed gedroeg en je hard werkte, jij met je gezin s'winters naar een staats vacantie oord aan de Zwarte zee ging maar als je je niet goed genoeg gedroeg, werd je ergens anders tewerk gesteld voor het winter tijdperk als Archangels verlaten werd en op slot ging. Hij had de afgelopen winter moeten werken en dacht dat hem de komende winter wel weer zou overkomen. Ik was niet erg beïndrukt met het werkers paradijs. Nadat de ruimen vol waren moest de deklast erop maar we gingen eerst verhalen om te bunkeren, want met de deklast aan boord kon je niet bij de pijlpijpen komen en voor de stabiliteit was bodem gewicht ook erg belangrijk.

Bij de bunkerpier aangekomen wilde ik even van het schip af om een lezing te nemen van de brandstof meter op de bunkerpier maar verder dan de loopplank af kwam ik niet, ik werd tegengehouden door alweer gewapende wachten. "Dan wordt er ook niet gebunkerd want ik wil een lezing nemen voor en na het innemen van brandstof". Dat was tegen de voorman van de bunkerpier die er inmiddels bijgekomen was en wat Engels sprak en die vroeg of ik hun soms niet vertrouwde. "Nee, ik vertrouw niemand in dit land en als het om brandstof gaat in andere landen ook niet". Nog een beetje over en weer geargumenteerd maar het eind van het liedje was dat ik toch een lezing van de meter mocht nemen voor en na het bunkeren. De MDF van de Russen was heel licht van kleur en had een heel hoog wax gehalte. Na het bunkeren weer terug naar de houtwerf en weer plank voor plank ingepast tot dat de deklast bijna de vensters van de brug berijkte. Er waren stutten aan stuur en bakboord geplaatst en het hele zaakje werd heel goed vast gesjord. Toen werd een slinger test gedaan om de stabiliteit te bepalen en dat bleek goed te zijn. De brandstof tanken waren twee delig en konden ook met zeewater gevuld worden. Zo gauw als er een tank leeg was werd die tank onmiddellijk gevuld met ballastwater om bodem gewicht te behouden voor de veiligheid maar dat was eerst tijdens de reis van toepassing. Alle brandstof tanken waren center tanken dus waren er geen problemen met slagzij met het gebruiken van brandstof of met het opvullen van deze tanken met zeewater. Aan weerszijden van de lange rij brandstof tanken waren de ballast tanken geplaatst. Al deze tanken waren natuurlijk dubbele bodem tanken die zo goed als over de hele lengte van het schip liepen. Het ontwerp was uitstekend. We bleven nog twee dagen binnen liggen want het was slecht weer en dat is gevaarlijk met zo'n deklast. Een Grieks schip dat al een paar dagen tevoren was vertrokken met ook zo'n deklast, kwam terug, gedeelte van de deklast kwijt en met een flinke slagzij. De lading was voor Antwerpen en het weer was redelijk goed tijdens de reis. Het laden had een dag of twaalf genomen maar de mannekes in Antwerpen hadden met dag en nacht werken het schip in drie dagen en nachten leeg. De 1ste wtk had een jaar voor een Zuid-Afrikaanse scheepvaart maatschappij gewerkt en had daar veel over verteld. Het speet hem dat zijn vrouw daar niet naar toe wilde en was dus ook maar weer terug gekomen. Ik had ook wel zin om eens een periode in het buitenland te werken en vroeg het adres maar dat was alweer een maand of twee geleden. Ik had intussen een sollicitatie brief naar Rennie's Coasters in Durban, Zuid-Afrika gestuurd en in Antwerpen lag er een brief van Rennie op mij te wachten. Ik kon daar beginnen als 2de wtk en de promotie mogelijkheden waren heel goed. Ik moest maar naar de Zuid-Afrikaanse ambassade in Den Haag gaan voor een emigratie permit want alleen een werkvergunning afgeven was niet meer mogelijk. Ik dacht, een jaar of drie, dan kom ik weer terug.

Word vervolgd
_________________
Old sailors never died