KROONVAARDERSKNSM

[Willem Visser]

Acht Nederlandse Zeelieden in Griekse Cel.
Hier het verhaal van de vlaggenstorie van de Eos.

Wij arriveerden met de Eos in Heraklion Kreta, half maart 1968, vroeg in de ochtend. De authoriteiten kwamen aan boord en de agent zei; "Het is vandaag een Nationale feestdag, Kreta is honderd jaar geleden bevrijd van Turkse overheersing. Er wordt dus niet gewerkt vandaag en er zijn feesten in de stad". Daar had de bemanning wel zin in en na het ontbijt gingen velen, met toestemming uiteraard, de wal op in groepjes. Groepjes offisieren en groepjes lagere rangen, zo ging dat toen. Hier en daar wat drinken, eten en rondkijken en langzaam maar zeker kwamen de verschillende groepjes elkaar tegen en gingen we gezamelijk verder. Sommigen gingen alweer vroeg naar boord en andereren gingen wat later aan wal en weer anderen bleven de hele dag rondhangen, waaronder ikzelf. De stad was versierd en aan ieder gebouw of huis hingen een aantal vlaggen en wimpels, vele zo groot, je moest meestal bukken om er onderdoor te kunnen lopen. Er werden wat soeveniers verzameld in de vorm van asbakken en bierglazen, wel aardig voor in de hut. Al vroeg in de avond begon het stil te worden, de Griekse feestgangers hielden het voor gezien en wij hadden ook geen zin meer om nog verder rond te hangen, Griekenland was tenslotte geen West Indies en zo lekker is die Uzo nou ook weer niet maar je word er toch wel behoorlijk teut van. Zo terug gelopen naar boord door het oude Heraklion, met de 2de en 3de stuurman, de sparks, 3de wtk, hofmeester en kok, een matroos en ikzelf de handlanger. Er werden nog een aantal soeveniers meegenomen en wel in de vorm van grote Griekse vlaggen en wimpels. Ze hingen zo laag, je had ze voor het plukken. Stom? Oerstom, maar na een sloot Uzo achter je knopen redeneer je niet zo snugger meer.

Er was de hele dag al een Griek bij ons die af en toe wat van ons dronk en wij weer wat van hem, een geschikte vent dus, maar die was opeens verdwenen. Ook al goed, wij verder naar de haven door al die smalle straatjes en op een gegeven moment, toen we een plein wilden oversteken, hoorden we auto's naderen met gillende sirenes. Verrek, dacht ik, zou dat vanwege de vlaggen zijn? Het midden van het plein was beplant met bosjes en als de wiede weerga er mijn vlaggen onder gegooid. Ik had er vier, keurig opgerold, zoals het hoort. Het volgende ogenblik werden we omsingeld door politie en ik zette het op een lopen, een Griekse politieman achter me aan, straatje in, straatje uit. Maar ik was bang en kon dus veel harder lopen dan die Griekse smeris maar met mijn suffe gezicht heb ik een cirkel gelopen en het volgende moment was ik weer terug op het plein en werd subiet gearresteerd en in een boevenwagen gesmeten. Naar het politieburo gebracht en daar zaten de andere feestgangers ook al, behalve de 3de stuurman. Toen we zo bijelkaar zaten kregen we allemaal weer praatjes en vonden het eigenlijk nogal grappig ook, vooral omdat ze de 3de stuurman niet te pakken hadden. De Uzo was nog niet uitgewerkt! Men begon ons één voor één te fotograferen met boevennummers op een bordje voor de borst en verklaringen af te nemen. Het begon al minder grappig te worden! Toen werd de 3de stuurman binnengebracht, onder luid gejuig van onze zijde. Hij was weggekropen onder de bosjes op het plein en na een uur was alles rustig en een ieder vertrokken naar het politieburo en dacht; nu kan ik wel veilig terug naar boord. Maar een Griekse politieman was ook weggekropen onder de bosjes en toen de 3de het moede hoofd omhoog stak, werd hij gelijk in de nek gegrepen en opgebracht. Weer veel gelachen maar de verhoren begonnen toen in alle ernst. Een ieder appart in afzonderlijke kantoortjes en daar moesten we een verklaring schrijven in de Griekse taal. Dat kon geen van ons natuurlijk en uiteindelijk mocht dat dan in het Engels, ook moeilijk voor de meeste van ons.

In mijn Marine tijd had ik een schriftelijke cursus Engels gevolgd en ik kon mijzelf daarmee voldoende redden. Ik had geen vlaggen meer, dus bekennen doe je niet zo maar en wist min of meer te schrijven dat opweg naar de haven ik een pleintje passeerde en daar was iets gaande en ben daar onschuldig gearresteerd. De 3de wtk had ook zijn vlaggen weggewerkt voor de arrestatie en schreef ook zoiets als ik. De andere zes hadden al hun vlaggen nog tijdens de arrestatie en bekenden schuld in hun verklaring. Toen weer allen bijelkaar gebracht en op transport naar de gevangenis, verder op in de stad. Met ons achten in een cel, drie betonnen muren en de voorkant tralies, geen tafel, stoelen of bedden. Je kon de gang inkijken en de tegenoverliggende cellen. In alle cellen een heel stel gevangenen, alle Grieken. Het bleken politieke gevangenen te zijn, Koning Constantein was gevlugd naar England en de kolonels hadden de regering over genomen. Vandaar dat vlagvertoon verplicht was om maar te laten zien dat iedereen dol gelukkig was met de nieuwe regering, maar zulke dingen hoorden wij zo terloops van mede gevangenen. Vroeg in de ochtend werden de cellen een voor een geopend en konden de gevangenen naar de wc of wat daar voor door ging en je wat wassen onder een kraan, geen handdoek, geen zeep. De Grieken kregen elk nog een oplazer met een gummieknuppel maar ons liet men met rust. Dat was een pak van het hart. In de loop van de ochtend kwamen de agent en de 1ste stuurman om eens te horen wat er aan de hand was en ook voor de sleutels van kombuis, pantry, ijs en vrieskasten. De kok en hofmeester hadden alle sleutels in hun zakken en aan boord had men nog geen ontbijt of iets gehad. Wij ook niet, een slokje water uit de kraan was alles. De Grieken in de andere cellen kregen wel te eten en te drinken, wij waren nog niet door de administratie van het systeem en dan besta je nog niet. Later op de dag kwam de agent weer en werd er steen en been geklaagd dat we verhongerd werden en dat we op de vloer zonder dekens of iets moesten slapen. Aan het eind van de dag kregen we iets wat op varkensvoer leek en er werd een stapel zeer vuile dekens gebracht.

Alle dekens uitgeklopt en daar een bed van gemaakt, met z'n achten naast elkaar. Alle moppen verteld die men kon en ook alle liederen gezongen en nog bijgemaakt ook. Wat de een niet wist, wist de ander wel. Veel gelachen, toen nog wel. Voor het naar de wc gaan kon je een wacht roepen en dan ging je onder geleide naar de poepcel. Gat in de grong met de twee bekende voetafdrukken en twee handvaten om je aan vast te houden. Stinken en smerig maar daar moesten we het mee doen. Verlichting ging uit om een uur of tien en snurken maar, letterlijk en figuurlijk. Wij met zijn achten en de Grieken in de andere cellen ook. Het leek wel een concert van schorre varkens in sterio. De volgende ochtend, dag 2 in gevangenschap, werden om een uur of zes de cellen weer een voor een geopend en kon een ieder weer naar de wc en wat afpoedelen onder de kraan. De Grieken kregen ieder weer een oplazer met een gummielat en wij stonden dit met wat meer belangstelling aan te zien, wij werden weer met rust gelaten. Eten was weer varkensslob, niet te vreten. Steen en been klagen tegen de bewakers en toen zeiden ze,"Als jullie geld hebben mag je wat te eten bestellen van het restaurantje wat naast de gevangenis is. Een ober neemt de bestelling op en dan word het gebracht". Gelukkig hadden we allemaal nogal wat Dragma's en alles ging de pot in en werd voor voedsel aangewend, gelijk delen, zo was het goed. Tegen lunchtijd vroegen we om de ober van het restaurant en die kwam al snel. De man sprak bijna geen Engels maar we kregen het toch voor elkaar dat er voor ieder een bord met een stuk vlees, patat en salade gebracht werd. Geen messen of vorken, wel lepels. Alles met de vingers gegeten maar lekker was het best. Wij waren net een stel uitgehongerde wolven. Na het eten een tukje gedaan, moppen verteld en alle schunnige liederen gezongen en weer bijgemaakt.

en lied wat de 3de wtk en de 3de stuurman maakten op de wijs van; "Lieve ouders, lieve Ine, hier een brief uit Lacourtine", ging ongeveer zo; " Lieve ouders, lieve Marion, hier een briefje uit Heraklion, en ik zit hier met dat gaaies, voor de tijd van zeven maanden in de baaies". Waar ze die zeven maanden vandaal haalden mag Joost weten, maar daar kom ik wel op terug. Het lied was veel langer maar de rest is me toch ontschoten. Later in de middag kwam de agent weer en die wist te vertellen dat wij de volgende ochtend voor de rechter moesten verschijnen want men wilde de zaak snel afhandelen. Het klonk ons als muziek in de oren en dachten, een flinke boete en weg wezen. Ook vertelde hij dat het schip klaar was met laden en nu op ons lag te wachten, dat was minder leuk. Er was inmiddels een zware storm opgestoken en de kapitein wilde niet van boord om ons te bezoeken. Wel kregen we nog wat geld voor eten en zei dat hij de volgende ochtend met ons in de rechtzaal zou zijn, hij moest getuigen dat we waren wie we voorgaven te zijn. Vroeg in de avond nog een maaltijd van het restaurant achter de knopen gewerkt, wat wassen onder de kraan, wc gebruik en snurken maar weer. De volgende ochtend, dag 3, weer het zelfde liedje, cellen een voor een open en alle Grieken een kleun met de gummielat. Wij vonden dit nu zeer interesant en voelden ons veilig, moedigde de wachten zelfs aan met; "Hij heeft nog niets gehad en geef die er nog maar één". Toppunt van stompzinnigheid, maar verveling is geen prettige partner, daar hou ik het maar op. Nog wat gegeten van het restaurant, brood, kaas en koffie als ik het goed onthoud. We hebben toen alles overwogen wat we wel en niet zouden zeggen en de 3de wtk en ik zouden bij onze verklaring moeten blijven. Als wij vrijgesproken zouden worden, zou het voor de zes anderen ook wel meevallen. Toen maar wachten tot we werden gehaald om berecht te worden. Dat was eerst tegen elf uur en dat was een lange wachttijd, er werden geen liederen gezongen of moppen verteld.

Een ieder kneep hem, dat was zeker. Uiteindelijk met de gevangeniswagen/bus naar de rechtzaal en daar zat de publieke tribune stampvol. Publieke atraksie nummer 1, een ieder wilde zien en horen wat voor straf die rot Hollanders zouden krijgen en ook nieuwe vlaggen eisen. Wij werden op de voorste rij gezet, de beklaagden bank, direkt voor de rechters. De zaak werd geopend verklaart en de rechters, vijf stuks, begonnen eerst de dossiers te lezen. Sommige van ons gingen ons gingen met de benen gekruist zitten maar kregen een schop tegen het gekruiste been van de wachten die meegekomen waren. Met de benen gekruist zitten mocht niet, dat is geen respekt hebben voor de Edelachtbare's. Nou ja, dat wisten we dan ook. De agent werd het eerst aangehoord als getuige, toen die Griek die met ons Uzo had gedronken en die van de geheime politie bleek te zijn, en toen enig persoon uit het publiek die zonodig een nieuwe vlag wilde hebben. Daarna werden de 3de wtk en ik ondervraagd. We bleven bij onze verklaring en werden gevraagd of we niet gezien hadden dat er vlaggen neergehaald werden en door wie? Nee Edelachtbare, niets gezien, teveel Uzo gedronken. Toen gingen de rechters een poos in diskussie en gaven daarna uitspraak over ons twee. Wij werden vrijgesproken, wat een opluchting! We dachten, dan zal het voor de andere zes ook wel meevallen. Wij moesten van de beklaagde bank af en naar de pubieke tribune. Geen plaats meer om te zitten en dus maar zo dicht bij als mogelijk en aan de zijkant staan. Een voor een werden ze verhoord door de aanklager en de rechters en er werd bekend dat er vlaggen genomen waren als verzamelstukken maar niet onder de invloed van drank. Dat idee kwam van de 2de stuurman af maar was niet zo snugger dacht ik zo. Maar ja, geen van ons had enig ervaring met rechtzaken. Weer een lange diskussie van de rechters en toen kwam de uitspraak. Alle zes werden veroordeeld tot zeven maanden gevangenisstraf.

Wordt vervolgd.

Gr Jaap Baas
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Ik voelde me wit wegtrekken en de 3de wtk schrok zich ook rot. Wij probeerden om bij de veroordeelden te komen, maar dat ging niet door, zij werden direkt door een zijuitgang weggevoerd. Toen naar buiten en terug naar boord. Er stond nog een zware storm en regende hard. De agent was nergens te zien dus lopen maar, al hadden we moeten kruipen zouden we nog gegaan zijn. Wij hadden de buik vol van Heraklion! (en Heraklion van ons) De Eos lag aan een pier die gelijk dienst deed als kade. De zee aan de ene kant en de haven aan de andere kant. De golven sloegen over de pier en het schip lag met verlengde trossen midden in de haven te rijden. Wij achter een hier en daar stuk verhoogde kademuur tussen overslaande golven door tot waar het schip lag en de bootsman had ons gelukkig in de gaten. Alle hands aan dek en het schip werd tegen de kant gehieuwd. Wij sprongen aan boord en er werd direkt weer slack gegeven op de trossen en het schip ging weer naar het midden van de haven. Onder normale omstandigheden zouden we nooit zo naar boord zijn gegaan, maar toen wilden we graag! De 1ste stuurman en 1ste wtk stonden ons op te wachten en zeiden; "Vuile plunje uit, douchen en dan naar de kapitein". We zagen er uit als varkens van die vuile, stoffige en met vlooien en luizen geinfekteerde dekens en nog kletsnat ook. Pakkie deftig was aardig naar z'n ouwe moer. Gou een paar emmers zeepsop aangemaakt en daar de hele boel in behalve schoenen en toen douchen. Heerlijk, twee keer. Schone kleren aan en de bemanning wou ook wel eens weten wat er gebeurd was. Sorry jongens, maar eerst naar de ouwe. De 3de wtk was ook net klaar en wij naar het gezag. Daar zaten 1ste stuurman, 1ste en 2de wtk's ook al. Alles waarheidsgetrouw verteld en kapitein Th.de Graaf was niks vriendelijk met ons. Hadden we ook niet verwacht.

Gagestraf zouden we krijgen en de rest moest maar in Amsterdam worden besloten. Ook moest er zo gouw als mogelijk een vervangings bemanning komen wat zo konden we niet varen. De agent kwam kort daarna aan boord met een bootje vanaf de andere kant van de haven, de slimmerik, er werden telegrammen opgegeven voor het hoofdkantoor op de Prins Hendrik kade. Die nacht nam de storm af en de volgende dag was het prachtig weer, nog wel een zware deining. Ik weer aan het werk, wat was ik ijverig met soppen en vloerplaten schrobben. s'Middags weer bij de kapitein geroepen en die zei; "Drie dagen gagestraf want je bent drie dagen afwezig geweest". Ik tekende met een rotgang want ik redeneerde, voor één overtreding wordt je geen tweemaal gestraft. De 3de wtk wilde niet tekenen en ik zei tegen hem; "Niet erg slim meester", maar hij wilde niet en dat was dat. Hij vond dat schuld bekennen op iets waarvoor wij vrijgesproken waren. Daar was ook wel wat voor te zeggen maar ik hield het liever bij mijn besluit, ik had toch al getekend en kon daar niet op terug komen. Om elf uur die avond arriveerde een vervangingsploeg uit Amsterdam, 2de en 3de stuurman, sparks, hofmeester, kok en een matroos. Het schip was vaarklaar en het was onmiddelijk "Voor en achter". We waren al dik achter met het vaarschema dus geen slapen na een vermoeiende vlucht voor de nieuwe crew en volgende stop was Rotterdam. De hele terugreis zat het ons behoorlijk dwars dat onze zes collega's achter gebleven waren in een Griekse baaies onder zeer kwalijke omstandigheden maar er over doorzeuren hielp ook niet. Na een dag of dertien kwamen we aan voor de Hoek van Holland, het was april en een uur of zeven s'avonds. Er was een telegram ontvangen van Amsterdam; "Bij aankomst ankeren, niemand aan boord toelaten en tegen niemand spreken, vooral niet tegen de pers, morgenochtend naar binnen". Dat werd ons verteld door de kapitein.

Dus voor anker lagen we, daar voor de Hoek en het duurde niet lang of er kwam een sleepbootje naar buiten stijfvol met mensen. De kapitein had het ook gezien en zei; "Daar zal je de pers hebben, allemaal van het dek af en nogmaals, niets zeggen en geen mens aan boord". De heren van de pers, radio en tv hadden flink de pest in en zeiden;"Al die moeite om naar hier te komen met een gehuurde boot en jullie willen niets zeggen, schande!". De volgende ochtend vroeg opstomen naar Rotterdam, inklaren en verder nog niemand van of aan boord, wachten op de vertegenwoordiging van de directie. Er kwamen twee heren aan boord uit Amsterdam en die wilden presies weten wat er gebeurd was. De 3de en ik werden naar de kapiteinshut geroepen en alles werd zo volledig als mogelijk verteld. De heren schrokken want het was veel ernstiger dan men begrepen had vanwege slechte communikatie tussen Griekenland en Nederland. Er moest een persconferentie gehouden worden in de cantine van de Beatrixhaven en daar mochten we niets zeggen over slechte behandeling van politieke gevangenen en zo meer. Men was bang voor het verliezen van de goede zaken relaties tussen Griekenland en de KNSM. Wij allen waren schuldig, stom geweest en mazzel dat wij twee vrijgesproken waren en ja, dat was ook wel zo. Toen de persconferentie, de twee directie vertegenwoordigers, de kapitein, de 3de wtk en ik naar de cantine. Daar was een heel stel journalisten,radio en NOS journaal ploeg. Vragen, vragen en nog eens vragen, foto's en tv opnames, toen was het afgelopen en naar huis. Naar huis? Nee zeiden de heren van het kantoor, De kapitein, de 3de wtk en de handlanger gaan met ons mee naar Amsterdam voor een onderhoud met de directeuren. Daar gingen we dan, Met zijn vijven in hun auto naar de Prins Hendrikkade.

Pakkie deftig had ik twee keer gewassen tijdens de reis, stropdas en al, het was wel schoon maar de 3de en ik zagen er toch wel wat verfomfaaid uit. In het scheepvaarthuis op de 2de of 3de verdieping werden we naar de vergaderzaal gebracht en werden wij twee verteld; "Hier wachten". Na een poos kwamen twee directeuren binnen, nl. mr.Vermeulen en Jonkheer van Lennep, alsook de chef nautiese dienst, de twee heren ons al bekend en kapitein de Graaf. Weer het hele verhaal verteld en toen nam mr.Vermeulen het woord en vertelde; "Er is hogerberoep aangetekend in Griekenland en als de straffen lager worden dan zes maanden, de mogelijkheid tot vrijkopen bestond en dat dan gedaan zou worden. De boettes zouden wel verhaald worden van de schuldigen, maar de onkosten aangegaan voor het uitvliegen van een aflos bemanning, het terug vliegen van de schuldigen, rechtskosten en het vertragen van het schip zouden door de KNSM gedragen worden. Ook zou er niemand van het KNSM personeel worden ontslagen maar over de radio-offisier had men geen zeggenschap. Dat was voor Radio-Holland om te besluiten. Wel zouden deze acht snoodaarts nooit meer op het zelfde schip mogen varen. De handlanger kan op de Eos blijven, de 3de wtk gaat naar een ander schip en de anderen als ze weer thuis zijn zullen over de vloot versprijd worden". Op dat moment kreeg de heer Vermeulen een papiertje toegeschoven van de chef nautiese dienst. Na het te hebben gelezen zei mr.Vermeulen; "Wij leven dan wel in sosiaal vooruitstrevende tijden, maar het moet toch niet voorkomen dat offisieren en lagere rangen met elkaar aan wal gaan, dat hoort niet zo en moet ook niet meer voorkomen. De 3de wtk en de handlanger worden nu naar de Levantkade gebracht om hun respectivelijke personeelschefs te gaan zien. De kapitein wordt verzocht om nog even hier te blijven".

Naar de Levantkade gereden door één van de twee heren en de 3de ging naar de chef techniese dienst en ik moest naar de heer Burger. Daar weer alles verteld en men wilde ook presies weten wat er op het scheepvaarthuis was besproken alhoewel ze natuurlijk telefonies reeds globaal op de hoogte gebracht waren, dat stelde ik mij tenminste zo voor. Ik zou de kustreis met de Eos meegaan en ook weer de grote reis en kon nu naar huis maar de volgende ochtend weer terug naar boord. De volgende ochtend in de trein naar Rotterdam zat er een dame tegenover mij de krant te lezen, ze las een stukje, loerde over de krant naar mij en zo voort. Na een poosje draaide ze haar dubbel gevouwen krant om en daar stond een artikel over de vlaggenstorie en een foto van de kapitein, 3de wtk en ik, genomen in Rotterdam tijdens de persconferentie. Zei vroeg niets en ik zij niets. In Rotterdam naar boord en s'avonds varen naar Amsterdam. Daar monsterden er heel wat af alsook de 3de en die heb ik dan ook nooit weer gezien. Tijdens onze kustreis kwam de zaak in Griekenland weer voor en werden de straffen aanmerkelijk verlaagd. De zes collega's werden vrijgekocht en terug gevlogen naar Nederland. Ik heb nooit meer één van hen gezien. Ik bleef op de Eos tot begin januarie 1969, toen ging ik naar school in IJmuiden voor een machinisten opleiding kleine handelsvaart en ben niet meer terug gegaan naar de KNSM. Ik ben met de Eos nog een paar keer in Heraklion geweest en mooi aan boord gebleven. De schrik zat er nog in. In andere Griekse havens wel de wal op en geen last.

Toen ik later in 1974 voor Green R Line van Rennies, Durban, Zuid-Afrika werkte, kochten zij van de Grieken een asphalt tankertje en ik moest naar Piraeus om als 1ste wtk dat scheepje, de Pondoland, naar Zuid-Afrika te varen. De kapitein en de rest van de bemanning waren er al, ik was bezig met examens voor een Zuid-Afrikaans A diploma, slaagde en vloog een week later dan de rest naar Athene. Voor dat het toestel, van Olympic Airways, daar land moet je een aankomst formulier invullen met al je persoonlijke gegevens en dat op het vliegveld bij de emigratie inhandigen. De man, stijf in uniform uiteraard, aan wie ik het formulier gaf liep naar een archiefkast, opende het en ging er even met zijn vinger doorheen, de vinger stopte en viste er een bestand uit. Daarmee kwam hij weer terug en begon de inhoud te lezen, mij af en toe nijdige blikken toewerpend. Oh fuck, dacht ik, dat is de vlaggen storie. Of ik ga zo de baaies in of ik ga met het eerste de beste vliegtuig terug naar Zuid-Afrika. Maar toen hij uitgelezen was zei hij; "O.K. mister Baas, enjoy your stay in Greece". Even vergeten dat ik destijds onschuldig bevonden was maar ik vond het toch wel bijzonder dat men op het vliegveld van Athene in een bestand had met wat zes jaar eerder op het eiland Kreta was gebeurd. Dit is zoals ik mij de vlaggenstorie herinder, het is al weer 42 jaar geleden dat dit zich afspeelde en als er iemand van de andere zeven dit ooit leest en commentaar wil leveren, dan graag.

Einde verhaal.
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Hieronder het verslag uit de Leeuwardercourant, die toen het hele gebeuren heeft gevolgd.

28 maart 1968


11 april 1968


12 april 1968


13 april 1968

_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Hier nog een fotootje van mijzelf genomen kort voordat de vlaggenstory begon en droeg ook pakkie deftig waar ik het over had in de story. Dit verhaal was iets bijzonders en eventuele volgende verhaaltjes zullen er maar een beetje bleek bij afsteken. Ik wil toch wel proberen om iets in elkaar te flansen over het tot varensgezel overgaan van een boerenjochie uit Westfriesland en het daarop volgende zeemansleven, dan ook weer in het korte stukjes formaat. Jaap.
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Van een jochie uit het West Friese boerenland die zeeman werd.

Ik ben geboren in Hoorn en opgegroeid in Grosthuizen, daar ook naar de lagere school. Mijn vader was tuinder, kweekte aardappelen, groente en bloemen meestal voor zaad en ook wat tulpen en hyacinten voor de bollen. Een groot stuk van zijn land kon je alleen per boot bereiken en daarvoor hadden wij een roeiboot en een ook wat grotere boot die je met een kloet moest voortbewegen. Met de roeiboot ging ik er voor het eerst vandoor toen ik zes jaar oud was maar door onmacht kwam ik niet verder dan de overkant van de sloot. Mijn Moeder gillen aan de andere kant, ik wist toch weer terug te komen en mocht niet meer alleen in de boot. Mijn broer, die ruim zeven jaar ouder was leerde mij roeien en toen ik een jaar of acht was ging ik er wel vaak alleen vandoor met de boot en dat mocht dan ook. Vooral toen ik een jaar of twaalf was was kon ik de roeiriemen met gemak hanteren en heb toen heel wat afgevaren in de mooie waterrijke omgeving. Vader helpen in de oogsttijd moest ook wel maar daar had ik het niet zo op en onkruid wieden nog minder. Tuinder worden, nee, niks voor mij. Ik las graag en veel jongensboeken gelezen over de zeevaart en ook een boek over een jongen die automonteur werd en later chauffeur. Dat stond mij ook wel aan. Leren op de lagere school deed ik niet erg, ik was er een beul in om de meester te plagen en gein te schoppen. De meester was blij toen ik de zesde klas verliet en naar de LTS in Hoorn ging. Machine bankwerken klas 1. Daar had ik het gein schoppen nog niet verleerd en kreeg veel op mijn lazerij en strafwerk. De herfst en winter nog wel trouw school gegaan maar toen het voorjaar werd lokte de vrijheid daarbuiten en begon het spijbel tijdperk.

Jaapje met zijn Moeder bij de bakker van Scharwoude.
Met nog twee vrienden, de fietsen en de boekentassen verstopt tussen de bosjes langs de verkeersweg nabij Hoorn en wij liften, meestal naar Amsterdam, soms Alkmaar, IJmuiden en ook nog een keer het halve land door met een bestelwagen waarvan de chaufeur een bekende was van één van de vrienden. Wij kwamen die keer pas om een uur of negen s' avonds thuis en toen brak de hel uit. Moeder had bij de buren de school gebeld waar haar lieve zoontje bleef en toen werd haar verteld dat ik veel afwezig was en die dag ook. Mijn Vader was aan het begin van dat jaar overleden en ik was helaas niet erg handelbaar, maar als jochie van veertien zie je dat niet zo, ik niet. Als ik dan toch niet naar school ging kon ik maar werken ook. Het eerste leerjaar was bijna afgelopen en overgaan, geen schijn van kans. Aardappelen rapen bij de aardappelboeren van s'morgens zes uur tot sávonds zes uur. wat een graf klus maar het betaalde wel goed. Ik ging liever zwemmen of vissen maar dat was er niet bij. Roeien ging ook niet meer want de boten gingen terug naar het verhuurbedrijf na het overlijden van mijn Vader. Begin september begon de school weer maar daar wilde ik niet meer naar terug. Ik wilde automonteur worden, ik knoeide al vaak met brommers van de dorpsmensen die er geen verstand van hadden. Had ik eigenlijk ook niet maar ik kon wel een bougie schoonmaken of vervangen en een sproeiertje doorblazen en had meer geluk dan wijsheid. Dan het ding proefrijden langs de IJselmeerdijk en dat was het leukste natuurlijk. Een rijksdaalder als beloning was mooi meegenomen en ging op aan sigaretten, shag of zelfs weleens een flesje bier. Dus dacht Moeder, vooruit dan maar, als monteur in de leer. Met mijn broer, waar ik toch veel steun aan had, de garages af in Hoorn en tot mijn stomme verbazing zaten ze helemaal niet te wachten op een snotneus van veertien jaar oud die nog niet eens de LTS had afgemaakt. Toen kwamen we bij een kleinere garage, Garage Tensen genaamd, Peugeot en DKW dealer en daar was de baas, de heer Tensen, veel simpatieker dan de andere garage eigenaren. Alhoewel ik nog geen vijftien was, kon ik de komende maandag al beginnen als leerling monteur. Maar ik moest toch wel wat bijleren werd mij verteld. Het Leidse Onderwijsinstellings Instituut adverteerde met verschillende kursussen waaronder automonteur, ik ingeschreven voor zo'n kursus. Ja ja, monteur worden over de post, daar kwam niets van terecht. Dan maar naar de avondschool, de zelfde LTS die ik onder een zwarte wolk verlaten had. Overdag werken en 's avonds naar school, geen makkie maar het moest.


Het werken ging prima, deed goed mijn best en leerde het vak stapje voor stapje maar voelde al gouw dat ik toch eigenlijk wilde varen. Dat was er niet bij, mijn Moeder was er zwaar op tegen, alsook mijn toeziend voogd en mijn broer deed ook nog een duit in het zakje, varen is uit. Nu moet ik wel zeggen dat mijn vrienden en ik zaterdag s'avonds en zondags in een kroegje in Hoorn zaten en dan meestal half of heel lazerus om een uur of twee in de ochtend thuis kwamen, dus veel vertrouwen kreeg ik niet om min of meer op eigen benen te gaan staan. Varen ga ik, dan maar als ik 21 ben, was mijn antwoord. Ik ben van leerling morteur tot monteur opgeklommen en bleef bij garage Tensen goed mijn best doen. Ik was net 18 toen ik gekeurd moest worden voor millitaire dienst gelijk met alle andere 18-19 jarigen uit de omgeving. Daar kon je je voorkeur aangeven; Landmacht, Luchtmacht of Marine en vroeg Marine aan. Ha ha, lachten de andere jongens, als je Marine aanvraagd kom je bij de Landmacht terecht, enzovoort, enzovoort. Twee maanden later kreeg ik een oproep voor de Marine keuring, drie dagen naar Hollandse Rading bij Hilversum. Strenge keuring maar wel goedgekeurd. Dat ik in dienst moest werd bij mij thuis niet zo gewaardeerd, men was eigenlijk een beetje anti-millitair, ik niet, ik was pro en ben dat nog maar ik ging toch liever naar de koopvaardij. Dus maar weer proberen; "Als ik uit dienst kom ga ik toch varen, als ik nu ga varen krijg ik vrijstelling van millitaire dienst". Ze hadden wel in de gaten dat het toch varen zou worden na mijn millitaire diensttijd, dus dan maar nu. Toestemmingsbrief opgesteld, getekend door Moeder en toeziend voogd en Moeder liet het legaliseren op het gemeentehuis en ook een paspoort aangevraagd. Die had ik ook nog niet want men was bang dat ik zou weglopen en stiekem op een buitenlands schip zou aanmonsteren. Zo stom waren ze niet. Zo gouw ik mijn paspoort had met mijn broer naar Amsterdam op zijn scooter, een monsterboekje gehaald en naar de Stoomvaartmaatschappij Nederland. Dat was volgens mijn broer een hele goede maatschappij. Bij de Nederland had men voorlopig geen plaatsing, toen naar de KNSM en vanwege mijn werkervaring als automonteur en 18 jarige leeftijd kon ik als poetser in de machinekamer beginnen. Keuren bij dokter Ouwehand beneden en dan terug komen. Goedgekeurd en men zei; "Nog geen ontslag nemen bij je huidige werkgever, je hoort wel van ons". Terug in Hoorn de zaak uitgelegd aan Tensen, mijn werkgever en die vond het niet erg leuk dat ik wegging. Ik kon blijven werken tot ik monsteren moest en als het varen niet beviel kon ik altijd terug komen. Dat was wel fijn om te horen. Deze Rolls Royce was eigendom van twee Engelse Lords die eens per jaar naar Nederland kwamen. Wij mochten de wagen doorsmeren en nazien, de heer Tensen en ik deden dat ieder jaar samen en dat was een hele eer.

Het getuigschrift wat ik van de heer Tensen kreeg.

Word vervolgd
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Voordat ik door de KNSM werd geroepen om te monsteren kreeg ik van de Koninklijke Marine een oproep om 18 november 1963 a.s. per eerste gelegenheid naar Hilversum af te reizen en op Hollandse Rading aan te melden voor de eerste opleiding Hulpvliegtuigmaker zeemiliciën. Vanaf ontvangst dezes is het een overtreding van de Krijgswet, art. zoveel en zoveel, om naar het buitenland af te reizen. Eerst in dienst dus, nou ja, ook daar had ik wel zin in. Misschien een reisje met de Karel Doorman, wie weet. Drie maanden basis opleiding in het kamp Hollandse Rading, streng en niet zachtzinnig maar het beviel wel. Dag 1; na aankomst nog even een snelle keuring, vooral op geslachtziektes en toen naar de kapper, je werd gemillimeterd, toen je kreeg allemaal een grote handdoek en en zeep en douchen in een grote douchezaal met zeker 40 jongens tegelijk. Al gouw werd er met stukken zeep gegooid en gevoetbald en werd het warme water uitgedraaid, alleen nog ijskoud water. Ik denk dat iedere nieuwe groep zich zo gedroeg onder de douche en het warme water werd dan met vreugde door de toezichthouder uitgedraaid. Je burger kloffie ging in een plunjezak en werd opgeborgen op een stoorzolder. Alleen je persoonlijke bezittingen zoals geld, scheerapparaat e.d. mochten in je week-end tas blijven. Met net de handdoek om je reet en de tas in je hand naar het kleding magazijn, daar werden alle maten genomen en kreeg je de rest van je uitrusting. Het eerste kreeg je nog een plunjezak en toen ondergoed. Een stelletje aan en de rest in de plunjezak. De klamme handdoek in je week-end tas gelijk met andere artikelen die vocht bestand waren zoals werkschoenen, schoen en kleren borstels, schoenenpoets en zakje naai, stuks 1. Daar zat een kompleet naaigarnituur in. Je kon je stukje bij beetje in uniform kleden en de rest, een hele boel, ging in de plunjezak. Toen naar de barakken, daar werden we met bakken ingedeeld, kregen een baksnummer en een bak bestond uit een man of 24. Iedere bak kreeg zijn eigen slaapvertrek wat ook de leefruimte was. Er stonden 12 stapelbedden en twee lange tafels met banken aan weerszeiden. Dat was nodig ook want ieder uitrusting stuk moest je merken met je Marine nummer wat uit zes cijfers bestond. Slag cijfers voor hard materiaal en kleding en dekens borduren met de kettingsteek.

Twee van de jongens kwamen bij de visserij vandaan en waren zeer handig met naald en draad. Ik vond het maar een gesukkel en het vlotte niet erg maar het moest toch zo gouw als mogelijk klaar zijn. s'Avonds nog steeds aan het borduren, het was mooi weer en we hadden de vensters wijd open. Om een uur of negen, het was al stikdonker, kwam er een groep millitairen aan met een mannetje die met een brandende stormlantaarn voorop liep en luid uitriep; "Rond, rond, rond". Ik stak mijn kop uit het raam en schreeuwde terug; "Stuk in je kont". Iemand brulde van buiten; "Wie zei dat". Ik terug; "Lazer op seiksnor". Het volgende ogenblik kwam een Kaptein der Mariniers, een Sergeant en Korporaal, ook al Mariniers, nog wat gewone Marine 1ste, 2de en 3de klassers binnen stormen. "Wie zei dat" brulde de offisier. "Ik meneer", zei ik. "Mij spreek je aan met Kaptein en allemaal opstaan en in de houding als de rondte binnenkomt". Ik werd nog even flink uitgekafferd en dat was dat. Iedere avond om negen uur wordt er een inspectie rondte gehouden, op ieder schip of ieder Marine kamp door de offisier van de wacht, de onderoffisier van politie, de onderoffisier van de wacht, een 1ste en 2de klasser en een 3de klas die de lamp moet dragen en rond moet uitroepen. Dat zijn of Mariniers of Marine mensen, alleen de Mariniers zijn het fanatiekste, van laag tot hoog. Dat doen ze zo van Michiel de Ruyter zijn tijd af en dat doen ze nog zo vandaag de dag. Veel praktijk en veel theorie lessen. Aan veldlopen (hardlopen) en marcheren had ik de pest maar roeien, geweer gymastiek en stormbaan vond ik best leuk.
Wordt vervolgd.

Ik ben het ventje dat naar de fotograaf kijkt.
Met geweergymastiek houd je je geweer, Garand M1 van 4 1/2 kilo, met gestrekte armen recht voor je uit en dan heel langzaam je handen boven je hoofd brengen, het geweer in één hand overnemen en en dan heel langzaam aan de zijkant van je lichaam laten zakken en weer langzaam omhoog, overpakken met je andere hand en dan weer hetzelfde, weer pakken met je tweede hand en dan langzaam naar beneden laten zakken. De meeste jongens zakte bij de eerste rondte al inelkaar maar vanwege mijn werk als monteur sta je vaak onder de hefbrug met sleutels boven je hoofd te werken en daarvan word je nogal sterk in armen, schouders en rug. Dat kwam me ook met het roeien met de zware sloepen goed te pas. Ik was toch nogal een tenger kereltje die tijd en vond het prachtig dat ik het langer volhield dan die grote bullebakken en als het kwam bij bierdrinken in de kantine, zoop ik ze allemaal onder tafel. Hun kotsen en ik mankeerde nog niks, heel erg leuk. Jaren ervaring in de Hoornse kroegen kwam me goed van pas, er waren er zelfs bij die nog nooit geen bier gedronken hadden. De eerste maand kreeg je geen verlof en dat vonden de meeste jongens niet erg leuk. Velen konden schijnbaar niet erg bij Moeders pappot vandaan en waren wreed door de Marine van Mammies tiet geplukt. Na een maand kregen we veertien dagen winterverlof en ik weer terug naar mijn oude baas om wat bij te verdienen. Dat heb ik gedurende mijn hele diensttijd gedaan, zaterdagen als ik vrij van dienst was en de zomer en winter verlof periodes. Leuk bijverdiend, het Marine katje was het eerste jaar als 3de klas Fl1.90 per dag en na een jaar werd ik 2de klas en kreeg Fl 3.00 per dag. Dat was niet zoveel maar toch heel wat meer dan wat ze bij Land en Luchtmacht kregen, maar ja, ons bierverbruik lag dan ook veel hoger. Ook betaalde je zelf voor kapper, verzolen van schoenen en het vervangen van uitrusting als er eens wat was wegraakte of stukging. De jongens die zo wreedaardig van Moeders tiet geplukt waren leerden ook al gouw hele sloten bier te verzwelgen en in de kantine betaalden wij de vorstelijke prijs van 25 cent per glas bier. Op Erfprins in Den Helder was het zelfs maar 10 cent per glas,maar dat was toch een beetje dunner bier. Aan de wal was het uiteraard veel duurder maar toch gingen we altijd aan wal als het even kon vanwege het vrouwelijk schoon. Bij de Marine, ook al zit je in een opleidingskamp midden in het Gooi, als je de poort uitgaat ga je met de sloep naar de wal. Aantreden, inspeksie en dan toestemming om met de sloep aan wal te gaan. Dat is niets anders dan de poort uitlopen. De Marine zit van stokoude gebruiken en gewoontes inelkaar.
Wordt vervolgd.

Regelement Krijgstucht, uit dit boekje moesten we een paar regelementen uit het hoofd leren.
Na drie maanden basis werden wij naar Fort Erfprins in Den Helder overgeplaatst voor een ABCD cursus. Niet om het alfabet te leren maar voor Atomic, Biological, Chemical warfare and Damage control. Veel instructie, films, lessen en praktijk. Met gasmaskers werken en met traangas bespoten worden zodat je als de wiede weerga het gasmasker op je snuffel deed. Een keer kwam er een straaljager van de Luchtmacht heel laag over vliegen, één van die toen nieuwe Lockheed F104G Starfighter's. Allemaal omhoog kijken naar dat mooie vliegtuig met die kleine vleugeltjes totdat de instructeur schreeuwde; "Gas, gas, gas". Als de gesmeerde bliksem je gasmasker uit het foudraal en opzetten maar ik kon het al goed aan mijn ogen voelen, traangas van een redelijke hoge concentratie. Men wilde laten voorkomen dat de straaljager het gas gespoten had. Anmehoela, tussen de bomen stond een kereltje met een gascanister in de hand en een gasmasker op, met de wind in de rug zijn vuiligheid in onze richting te spuiten. Het was wel geen volle sterkte, mogelijk amoniak, maar het brande wel goed aan je ogen en luchtwegen. Ook had men een gedeelte van een schip op het droge staan dat met een dubbele huid was uitgevoerd. De buitenhuid was waterdicht maar aan de binnenkant zaten flinke gaten met scherpe randen zoals bij een schip dat getroffen is door granaat vuur. In een schuurtje verder op stond een flinke pomp waarmee ze de dubbele huid onder waterdruk zetten. Het water stroomde met kracht naar binnen zoals met onderwater schade en wij moesten dan de gaten dichten met van alles wat voorhanden kwam zoals matrassen, dekens, palen en planken. Wel leuk maar je werd seiknat en het was februarie en ijskoud. Ook brandbestrijding was belangrijk. Grote bakken met brandende olie moest je tegen de wind in leren blussen met twee waterstralen. De omstandigheden zo ongunstig mogelijk om realisme te bevorderen. Één straalpijpvoerder met een volle spreidstraal die jezelf en de tweede straalpijpvoerder moest beschermen tegen de tegemoet komende vlammen, zo dicht als mogelijk naderen samen met je slangondersteuner en de tweede waterstraal licht gespreid en zo laag mogelijk inbrengen om te blussen. Geen persluchtmaskers, niks! De tranen waren bij iedereen nader dan het lachen. Ik geloof niet dat zoiets vandaag de dag nog mag want gezond kan het niet zijn zo in de dikke rookwolken, maar ja, het was begin 1964 en toen keek men niet zo nauw.

Wordt vervolgd.
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Na Fort Erfprins werden we overgeplaatst naar Marine Vliegkamp Valkenburg nabij Katwijk en dat zou onze vaste plaatsing worden. We werden ingedeeld bij de brandweer en zouden een brandweer opleiding volgen voor tien weken bij de Luchtmacht op Deelen, even boven Arnhem, zo gouw als er plaats voor ons was. We werden voorlopig uitgeleend aan alle soorten onderdelen op Valkenburg zoals pantry, kombuis, kabelgat en brandstof voorziening. Dat was brandstoftransport met tankwagens voor de vliegtuigen en daar gingen mijn baksmaat Dolf van Aalen en ik naar toe. Daar een week of zes rondgeklungeld, een beetje vegen, de boel opruimen en je snor drukken. Verder nergens aankomen want we waren niet opgeleid in brandstof behandeling. Best hoor, overal rondkijken op het vliegveld en ook vaak gewoon ergens wegkruipen om te maffen. Op Valkenburg kon dat, wat een verschil met Hollandse Rading en Fort Erfprins. Na een week of zes te hebben rondgeklungeld werden we met de trein naar Deelen gestuurd voor de brandweer opleiding, specialiserend in vliegtuigbranden, grote vloeistofbranden en verder alle soorten branden als aanvulling. Het was half april en een mooi voorjaar. Best leuk om met water te knoeien in zo'n opleiding, veel beter dan Fort Erfprins waar we begin februari zaten te verekken van de kou met ijzige noord-wester stormen. Wij zaten met een heel stel Marine mensen in verschillende opleidingen die door de Luchtmacht werden aangeboden, alles op vliegtechnies gebied. Als het ware een kleine Marine basis in een grote Luchtmacht basis. Wij hadden onze eigen commandant, kader, zelfs een korporaal der Mariniers voor exercitie oefeningen en die was ook gelijk onderoffisier van politie, eigen barakken en klassen maar de kantine en keuken werden door de luchtmacht verzorgd. Een groot verschil in mentaliteit tussen Marine en Luchtmacht personeel. Bij ons was niets te gek, er werd veel meer gelachen, veel meer bier gedronken, wij waren millitair veel fanatieker, veel feller Oranje gezind en sloegen er wel eens op indien we dat nodig vonden. Met Koninginnedag was het parades en defileren in Arnhem. Heel veel Landmacht, veel Luchtmacht en een Marine afdeling. Het is niet omdat ikzelf bij de Marine zat, maar wij stalen de show. Wij kregen ook verreweg het meeste aplaus van het publiek. Ook het verschil in voeding was tussen Marine en Luchtmacht groot. Het was niet slecht daar op Deelen, maar niet te vergelijken met de drie Marine plaatsingen die wij ondervonden hadden.

Met de trein van Valkenburg naar Deelen. Een leeg compartiment met één grietje er in, wij er in en ik ging onmiddelijk naast haar zitten. Van mijn maat, Dolf van Aalen is net een klein stukje te zien. Ik zat te smoezen met die zus (niets van gekomen) en had niet in de gaten dat één van de jongens een fototoestel op mij gericht had tot dat ik even om keek.

Iedere ochtend kregen we theorie lessen en s'middags praktijk. De praktijk lessen waren heel realisties. Eerst kleine brandjes van alle soorten en met alle soorten toepasselijke blusmiddelen het vuur bevechten zoals water, schuim, droogpoeder, CO2, chloorbroom methaan en metiel bromiede. De laatste twee zijn vanwege hun giftige eigenschappen al jaren geleden verboden. De branden werden al groter en duurder in brandbare objecten en aan blusmiddelen. Toen we al in een gevorderd stadium waren werd het ernst en in een grote pit van zo'n 20 cm. diep met een laagje water er in werd een oude straaljager gedumpt, meestal een Hawker Hunter, zonder motor en alles wat nog goed was eruit, brandstoftanken gaten in gepunched, met een pop in de schietstoel gestrapt, een paar vaten afgekeurde kerosine geleegd in de pit, werd er een brandende lont in geworpen en ging het hele zaakje in de fik. Bulderende vlammen die zo hoog gingen als b.v. de mast. Een geweldig gezicht maar een hitte, ojee. De piloot redden met zo weinig mogelijk slachtoffers van het brandweer personeel, dat was de bedoeling. Je moest de aanval ondernemen met twee branweervoertuigen en hun bemanning. De snelste wagen en het reddingsvoertuig was een Mercedes Benz Unimog met een droogpoeder instalatie van 750 kg. inhoud aan boord. Het uitdrijfmiddel was stikstof en aan weerszijde van het voertuig had je een hoge drukslang op een haspel met een poederpistool aan het einde. Bij zulke grote branden waren alle brandweermannen gekleed in een katoenen overel over je ondergoed, lange wollen kousen, over de overal een pak van heel dik zuiver wit wol met een flapsluiting over de ritssluiting en een hoge kraag die ook zo goed afgesloten werd, nog een paar hele lange wollen kousen die uitgerold over het witte pak tot ver boven de knieën kwamen, leren laarzen tot knielengte en met leren hakken en zolen en daar werden die lange kousen weer in terug gerold om een goede afdichting te verkrijgen tegen smeltend metaal, wollen handschoenen met daar overheen een paar soepele leren handschoenen, een wollen hoofdkap die alleen de ogen vrij liet en ook goede nek en keelbescherming gaf (zoals de F1 coureurs dragen). Daar over een helm met aan de voorkant een opslaanbaar visier en een wollen baardlap voor en een leren neklap van achter. Een leren riem om je lijf met met een speciaal reddingsmes in een schede alsook een stel veiligheispennen voor de schietstoel. Alles was dus zeer goed isolerend en het was werkelijk verbazend hoe je door vlammen heen kon lopen en je nabij grote vuurzeeën kon komen gekleed in die (peperdure) uitrusting.

Even pauze, een gedeelte van onze klas met een Hawher Hunter op de achtergond.

Met het poeder voertuig was brandweerman no.1 de commandant en redder, no.2 de chaufeur die ook de radio communicatie tijdens het blussen deed en de poeder instalatie aan de gang zette en no's.3 en 4 de bluspistoolvoerders. Er werd gestopt in een zo gunstig mogelijke positie, (wind in de rug) no's 3 en 4 trokken de hogedrukslangen met bluspistolen naar buiten en stelden zich op, no.2 zette de droogpoeder bowl onder druk (16 kg/cm2) met de stikstofcilinder en de bluspistool voerders gaven blast voor blast droogpoeder nabij de vleugel aan hun kant om een gang in de vuurzee te creëren voor no.1 die over de vleugel moest om de cockpit canopy te openen, veiligheidspennen in de schietstoel, gordels van de piloot doorsnijden met het reddingsmes en dan de piloot eruit vissen en dan in de brandweergreep over de schouders weer over de vleugel terug. Dat was het idee tenminste. Intussen was dan ook de crashtender geariveerd, een Amerikaanse Marmon-Herrington O-10 die een watertank van 1800 liter aan boord had en een schuimvormendmiddel tank van 190 liter en dat gaf een hoeveelheid schuim van van ongeveer 20.000 liter. De schuimpomp, een schotjespomp die ook de lucht voor het schuim aanzoog, werd aangedreven door een Continental motor van 110 pk en het voertuig zelf werd voortbewogen door een Continental motor van 225 pk. Bovenop de tender stond een schuimblus kanon die vanuit de cabine bediend werd door de commandant en die zat voorin naast de chaufeur en had een groot bedieningspaneel voor zich. Deze crashtender kon dus rijdend spuiten, een groot voordeel. Het stopte in een gunstige positie en dan sprongen vier spuitgasten eruit die aan weerszijden twee dikke schuimslangen met straalpijpen naar buiten trokken en dan ook met schuim begonnen te spuiten. Allen waren gekleed in het hitte bestendige pak. Tesamen werd het vuur degelijk en in de kortste keren geblust. Op de vliegvelden kwam er tijdens een verwachte crash of na een onverwachte crash nog een poeder/reddings voertuig en een tweede crashtender er bij, dus dan was er voldoende materiaal en ook had de redder dan assistentie.

Kiddesun, een Engelse crashtender. Jaap Baas, Ad Keizer en Dolf van Alen, niet in crashpakken gekleed maar in gewone brandweer kleding.

Word vervolgd
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Gevaarlijk werk, ja dat wel maar in werkelijkheid met de crash van een millitair vliegtuig heb je niet alleen de brandstoftanken die kunnen ontploffen maar ook amunitie zoals granaten, bommen of dieptebommen en diverse pyrotechnics zoals vuurpijlen en merkerboeien die men gebruikt om onderzeeërs te markeren. Als zo een vuur niet met drie minuten onder controle is, is het waarschijnlijk te laat. Vandaar dat er veel geld en moeite besteed word aan deze opleiding en de brandweer een potje kan breken bij de vliegers. Half juli was het examens en ik slaagde met 72 punten gemiddeld. Het certifikaat heb ik nog alsook de vijf studieboeken van de opleiding, vandaar dat ik nog een redelijke goede beschrijving kon geven van de O-10 en ander materieel. Gedurende onze tijd op de brandweerschool was er een Marine squadron met Grumman S2AF Trackers, bijgenaamd "stoef", op Malta gestationeerd in NAVO verband. Op een zaterdagmiddag, er werd niet gevlogen en het vliegveld was dicht, nam één van de vliegtuigmakers, Theo van Eck, één van de Grumman Trackers voor een joy-flight. Hij starte het vliegtuig rustig op, taxiede naar de startbaan, gaf vol gas en hoeps, daar ging Theo. Hij heeft heel laag over de Middelandse zee gevlogen om niet door vliegveld radar gezien te worden en na uren vliegen maakte hij een keurige landing in de woestein in Libië waar hij politiek assiel aanvroeg. Theo was begonnen bij de Marine Luchtvaartdienst als vliegtuigmaker en wou vlieger worden. Gekeurd en geschikt bevonden en de opleiding in. Hij was al zover gevorderd dat hij alleen, solo dus, het vliegtuig vloog, meestal in formatie met andere vliegtuigen. Theo verbrak nogal eens de formatie, haalde wat kapriolen uit en nam weer positie in. Toen vloog hij een keer na het verbreken van de formatie onder de Moerdijkbrug door en werd promt uit de vliegopleiding gemieterd. Een geboren vlieger maar niet genoeg dicipline en Theo werd weer vliegtuigmaker, zo is mij dit verhaal verteld. Ik heb het hier neergezet want het is een jaar later op Valkenburg nogeens herhaald, maar daarover later.

Genomen voor onze barak op Deelen, staand v.l.n.r. Nico van der Wilk, Michon, Ad Keizer, Jaap Baas, Dolf van Aalen, gehurkt v.l.n.r. Naam vergeten, Henk van 't Woud, Sietse van der Werf en Lichthart, hij was ijzerwerker afschrijver op een Rotterdamse scheepswerf en kon verdomd goed schepen tekenen.

De O-10 crashtender, helaas geen foto. Ik had die dagen nog geen camera.

je zelf laten zakken van vier hoog aan een reddingslijn. De top van de boom is rechts te zien en de stut van het gebouw rechts is de stut en geen boomstam. Aan het bengelen ben ik zelf.

Grumman S2F Tracker, de stoef. Met zo'n vliegtuig maakte Theo van Eck zijn joy-flight. Foto eigendom Ian Howat.

Word vervolgd
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Jaap, lijkt dit er op.

Als dit nergens op lijkt geef even een seintje en ik verwijder het weer.
Je kan de afbeeldingen ook opslaan en zelf in je eigen berichten plaatsen.
Ik lees het wel.






Kae Nesem
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Harn, bedankt voor het plaatsen van de Kidde Sun en Thornycroft crashtenders. Het carosserie werk van Kidde Sun was echt British vakwerk en er stond ook een Rolls Royce motor in. Op de middelste foto is net een stukje van een O-10 te zien. Ik herkende dit voertuig gelijk aan de luiken aan de zijkant, kijk maar naar de tekening van de O-10 op de vorige pagina. Op de voertuigen zitten nummerplaten op van de Koninklijke Luchtmacht. Waar zijn deze foto's genomen? Een brandweer museum?

Groeten, Jaap.
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Wij waren klaar met de brandweer opleiding en werden terug verplaatst naar Vliegkamp Valkenburg en bij de brandweer ingedeeld. Geen O-10 crashtenders op Valkenburg maar de DAF YC 328. De dikke DAF 6x6 was als crashtender uitgevoerd door het Nederlandse bedrijf Kronenburg en voldeed prima maar de schuimpomp werd niet door een eigen motor aangedreven. Rijdend spuiten kon dus niet. Het was stoppen in positie, versnelling in vrijstand en dan werd een aftakking naar de pomp ingeschakeld, water en schuimklep open, toerental motor omhoog en spuiten maar. Het schuimkanon bovenop kon ook alleen ter plaatse bediend worden maar het voordeel van de DAF was een grotere water en schuimvormend middel tank en de Daf was beter als tereinwagen en met de extra wielkooien helemaal, (zie foto). De meeste jongens werden vliegwacht/brandbestrijder en ik ging naar de onderhoudswerkplaats van de brandweer waar het brandweer gedeelte werd onderhouden en gereficeerd, het meeste werk hadden we aan de schuimpomen (schotjespompen) van de crashtenders. Dat was wel interesant werk maar ik keek met scheve ogen naar de andere jongens die met de crashtenders en droogpoedervoertuigen brandwacht hielden langs de start en landingsbaan en de inkomende en de vertrekkende vliegtuigen nagaapten en boekjes lazen of wat bijleerden. Als het vliegveld open was, dus als er gevlogen werd, stond er een droogpoedervoertuig aan de kant van het begin van de startbaan en een crashtender met een ambulance aan de kant halverwege de startbaan. In de brandweerkazerne stond er nog zo'n stel op stand by, allen geheel gekleed in het wollen crashpak en laarzen behalve handschoenen, facecap en helm, die had je wel altijd bij je.

Oude foto van de hoofdpoort MVKV aan de Wassenaarse weg. Het hek en het schildwachthuisje was in mijn tijd al verdwenen maar het wachtsgebouw links te zien was er nog en langs het wachtsgebouw zijn de Jannen aangetreden voor de inspectie die sloep naar de wal vooraf ging. foto eigendom Oud Valkenburg.


De Dikke DAF, waarschijnlijk nog splinternieuw.


Dikke DAF, een formidabel voertuig. De wielkooien zijn gemonteerd en de crew draagd de wollen crashpakken, hoge leren laarzen en helm met opgeslagen vizier.


Dikke DAF, schuiminstalatie.

Om de twee uur losten de ploegen elkaar af en dat was van s'morgens acht uur tot s'middags vijf uur. Dan namen de wachtdienstploegen over. Wachtdienst was drie van de vier, drie nachten vrij van wacht en de vierde nacht wachtdienst. Daar viel ik ook in en dan zat ik ook op de crashtender of de droogpoederwagen en als er s'nachts gevlogen werd was het ook twee uur langs de baan en dan weer twee uur in de kazerne stand by, slapen mocht dan in de kazerne maar wel volgekleed in het crashpak. Als er gewoon gevlogen werd was het Face A, als er een vliegtuig problemen had in de lucht werd het bij de landing Face B en een werkelijke crash was Face C. Met B of C gingen, na melding van de verkeerstoren, speciale alarmen af in de kazerne en ging de St.by ploeg met bekwame spoed en gillende sirenes naar de baan. Face B kwam nogal eens voor maar C twee keer in mijn gehele diensttijd en toen was ik vrij van wacht. De eerste keer viel er één van de Augusta Bell helicopters in de Oude Rijn, ze hingen vaak op grote hoogte doodstil in de lucht en dan zette men de hoofdrotor in zero pitch en viel het ding als een baksteen naar beneden en bij een bepaalde hoogte gaf men weer vol pitch. Daar werd altijd naar gekeken want dat was een mooi gezicht en gevaarlijk. Die keer ging er iets fout met een klein relaytje in het siesteem en bleef de hoofdrotor in zero pitch. Plomp, in de Oude Rijn. De brandweer er op af. Er waren hoge hekken om het vliegveld maar op bepaalde plaatsen waren er breekhekken waar de brandweer doorheen kon rammen en dat werd toen ook gedaan. Er was een kaart in de crashtendercabine van het vliegveld met de direkte omgeving en dat was in genummerde vakken verdeeld en daar stonden ook alle nooddoorbreekhekken op aangegeven. De Unimog ramde als eerste door zo'n breekhek, de dikke DAF er achteraan en toen de ambulance. Geen brand maar de helicopter lag al half onder water en men haalde er onmiddelijk de bemanning uit. Eén dode, de vlieger Adjudant van Dun, de rest kwam er goed af. Ik was er niet bij, het gebeurde overdag en was dus in de werkplaats. Maar de verhalen van zoiets hoorde je gouw genoeg in geuren en kleuren. Op de tweede crash kom ik later terug.

Wordt vervolgd.
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

De Augusta Bell. De V in de staart betekend thuishaven Valkenburg.
Foto eigendom Steve Williams


Lockheed Neptune. Stuurboord motor gestopt, propellor van vaanstand, Stuurboord straalmotor staat bij zo te zien, de luchtinlaatklep aan de voorkant staat open. Face B

Fase B kwam nogal eens voor, vooral met de straaljagers, Hawker Seahawk, die vroeger op de Karel Doorman gestationeerd waren maar die door ouderdom toch te veel problemen gaven om vanaf een vliegdekmoederschip te opereren en het hele squadron, genaamd Squadron 850, werd naar Valkenburg overgeplaatst. Vanaf Valkenburg hebben ze nog een tijd gevlogen en er werd zelfs een stuntteam opgericht, The Wiskey Four. Bij ons stonden ze echter bekend als de Heineken Four, prachtig om naar te kijken, de heren konden er wat van, maar als ze aan het stunten waren stond de brandweer met dubbele ploeg paraat. Gelukkig nooit een crash maar wel vaak fase B wat dan ook goed afliep. Als tweemotorige lesvliegtuigen waren oude Beechcraft's in gebruik en wij mochten meevliegen als de dienst het toeliet en je een "Op eigen risico" formuliertje ondertekende. Ik was minderjarig en na heel wat zeuren kreeg ik mijn Moeder toch zo gek om zo'n formuliertje te tekenen. Ik had nog nooit gevlogen en vond het prachtig maar ik ben slechts één keer meegeweest. In die tijd stond er voor de kust bij Noordwijk een tot TV station omgebouwd booreiland, REM eiland genaamd en dat was het eigendom van een multy millionair Reindert Zwolsman en dat was de eerste tv zender die reclame tussen de programma's door uitzond, iets wat die tijd ten strengste verboden was. Het is maar een paar maanden actief geweest en toen werd door de Rijkspolitie de crew eraf gehaald, het eiland gesloten en verzegeld. Het op en neer vliegen werd met één van onze grote Sikorsky helicopters gedaan vanaf Valkenburg. Er werd s'avonds in de brandweer kazerne veel naar REM tv gekeken en de politie werd met boe geroep, gefluit en scheldwoorden uitgeleide gedaan alsof het hun schuld was dat die populaire tv zender uit de lucht ging. Maar afreageren was ook wel leuk. Behalve het Marine personeel werkten ook een stel burgers op het vliegkamp en dat waren z.g. Marine werklieden. Eén van hen, een oudere Katwijker, was stoker bij de centrale verwarmings ketels. Deze oude Katwijker, die wij uiteraard stoker noemde, kwam vaak een praatje maken in onze werkplaats en op een keer vroeg hij of wij niet een brommertje wilden kopen voor niet te veel geld. Hij had een Kaptein Mobylette en wilde er vijftig gulden voor hebben, vooruit betalen. Het vliegveld was groot en je liep je de pleuris en voor s'avonds de wal op leek het ons ook wel wat. Wij met zijn vieren ieder Fl. 12.50 opgedokt en de stoker kreeg zijn geld. De volgende dag zou hij de brommer brengen.


Beechcraft, tweemotorig lesvliegtuig, één keer mee gegaan als ballast, mijn eerste vlucht, en vond het prachtig.
Foto eigendom: Mick West.


De Sikorsky helicopter, zo'n toestel werd gebruikt om de Rijkspolitie naar het REM eiland over te vliegen.
Foto eigendom Erik Frikke.
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Wij gedurig kijken waar ons brommertje bleef en net voor vast werken (afnoktijd) kwam de stoker aangelopen met twee grote jutte zakken over zijn schouders. "Waar is de brommer?", vroeg ik. "Hierzo, in deze zakken, alles is kompleet, je moet het net even inelkaar zetten". Weg was de stoker en wij stonden hem met open mond na te kijken voordat het vloeken begon. De volgende dag, het was net een rustige tijd in de werkplaats, alles uit de zakken en uitgelegen op grote vellen wit papier die wij ook voor de onderdelen van de pompen en zo gebruikten. Zelfs het motortje was uitelkaar in onderdelen alsook de voorvork en de trommelremmen. Waarvoor in vredesnaam? Bouten, moeren, sluit en veerringen waren afzonderlijk verpakt in papieren zakken en ook gemerkt als motor, voorvork, frame enz. De lagers van wielen, voorvork en slipkoppeling waren gelukkig afzonderlijk toegedraaid in krantpapier alsook de zuiger en de krukas met drijfstang want die hebben bij de Mobylette ook kogel en naaldlagers. Alles bleek er te zijn. Ik zou de motoronderdelen schoonmaken en ontkolen, vooral de uitlaat zat lekker dicht, en er dan weer een motor van proberen te maken. De andere jongens maakten de rest goed schoon en schuurden frame, spatborden en tank mooi glad en zetten alles keurig in de menie met twee lagen knalgele verf eroverheen met nog het nodige fijn schuurwerk er tussendoor. Onze Unimogs waren knalgeel, vandaar dat we goedkoop mooie verf hadden. Alle onderdelen van de motor goed schoongemaakt en geinspecteerd, zuiger en zuigerveren waren OK alsook de cilinder en kop, krukas met drijfstang en lagers en de spiesleuf in het krukastapeind, carburateur, ontstekings en lichtspoel, contactpunten en condensor, bougie en bedrading, de automatiese koppeling, ketting en spockets, V-snaar en poelies. Ik was toen al heel wat minder nijdig op de stoker. Alles in elkaar gezet, volle opening van de contactpunten op 0.4 mm. en 2.5 mm. vooronsteking (dit was ook zo bij de DKW tweetakt automotor en andere bromfiets motoren die ik kende) bougie electroden op 0.4 en toen het motortje voorzichtig zastgeklemd in de bankschroef op de werkbank. Ik schrijf dit wel even gouw maar wij zijn er toch twee weken mee bezig geweest want de werkzaamheden aan het brandweermaterieel had uiteraard voorrang. De benzinetank was goed schoongespoeld en wat benzine "geleend" van één van de crashtenders, beetje olie erbij want het was tweetakt, benzine slangetje op de carburateur en één van de jongens hield de tank vast boven de motor, even het vlotterkabeltje op en neer. De uitlaat had ik er ook aangezet en dat een ander vasthield met een gehandschoende hand. No. drie had in de handboormachine een boor met daaroverheen een kort stukje rubberpijp vast met een slangklem en dat was de starter, zo tegen de moer van het vliegwiel aan, werkte als een droom. Ik zelf hield de gaskabel vast en met de andere hand drukte ik de kleplichter in. Starten maar. Het motortje sloeg onmiddelijk, maar dan ook onmiddelijk aan. Iedereen hoera brullen. Het zaakje gou gestopt en toen de brommer opbouwen.

Mobylette motortje



Mobylette, magneet ontsteking.


Mobylette, automatiese koppeling.


Mobylette, carburateur.

Alles inelkaar gezet en proefrijden, prima, alles deed het. We hebben nog een hoop plezier gehad van de Kaptein Mobylette en de stoker kwam ook weer op bezoek nadat hij ons had zien rijden. "Is dat mijn brommert?", vroeg hij. "Nee stoker, dit was jou brommer". Hij was wel beindrukt dat het brommertje er zo goed uitzag in zijn gele kleur. In oktober van '64 werden wij, die er toen een jaar hadden opzitten, na een examentje bevorderd tot tweede klas en we werden "ouwe hap". Er was weer een nieuwe groep door de brandweerschool afgeleverd en daar waren twee monteurs bij. Ik vroeg of ik naar de voltijdse vliegwacht/brandwacht mocht overgaan want ik was bezig met een cursus Engels en had daar tijd om te leren. De sergeant die in beheer was van de werkplaats vond het niet erg leuk maar vond het toch goed en zo ging ik het heren leven in. Met de crashtender of Unimog naar de baan, St.By in de kazerne, telefoonwacht en een beetje corvee werk en plenty tijd om Engels te leren. De vliegtuigen werden ook gebruikt voor opsporing van schepen in nood en voor het afwerpen van reddingsmiddelen als het schip binnen hun rijkweidte was. De helicopters voor nabij, de Grumman Trackers voor het hele Noordzee gebied en het Kanaal en de Lockheed Neptunes voor de werkelijk lange afstanden, die hadden twee zuiger-propellor motoren en ook nog twee straalmotoren. Ook als er niet gevlogen werd stonden er altijd vliegtuigen St.By voor OSRD alarm, compleet met bijbehorend vlieg en grond personeel. OSRD, Opsporings en Reddingsdienst stond dat voor. Op vrijdagavond 23 januari 1965 was ik een biertje wezen drinken in Katwijk, ik had de volgende ochtend vanaf acht uur vlieg en brandwacht en kwam net voor elf uur die vrijdagavond terug in het kamp, haalde mijn passasierskaart op bij het hoofd wacht gebouw en knorde lekker met de Mobylette tot aan de slagbomen van de zijweg die naar het vliegveld zelf leide en waar onze barrak ook aan lag. Aan de achterkant van het vliegveld werd een Neptune gestart en ik dacht, zeker OSRD alarm. verder gereden naar de barak en de Neptune was al aan het taxiën naar de korte startbaan. Het vliegveld was nog steeds gesloten, de verkeerstoren was nog in donker gehuld, de hoofd radar draaide niet, de baanverlichting was niet aan wat vreemd was. De Neptune had zijn eigen landings lichten wel aan en draaide de korte startbaan op aan de oostkant van het vliegveld en begon te rollen richting west met de twee propellor motoren en de twee straalmotoren bij. Er werd vol gas gegeven en daar ging de Neptune. Ik ging toen net mijn barak binnen om te gaan snurken en dacht, daar is zeker iets zwaar fout met een schip op zee dat ze zo haastig zijn.

De grote radar toren MVKV. foto eigendom Oud Valkenburg.


De oude verkeerstoren aan de rand van het grote vliegtuig parkeer terein.
foto eigendom Oud Valkenburg.


Vliegveld zoals het was in 1958 en zeven jaar later was het nog net zo. Te zien is het begin van de lange baan aan de noord kant en het begin van de korte baan aan de oost kant. Parallel met de lange baan een taxi strip met de ronde parkeer plaatsen waar de 212 stond. foto eigendom Oud Valkenburg.

Word vervolgd
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

De Lockheed Neptune, het toestel dat ik zag opstijgen droeg het nummer 212.


Marine Vlieg Kamp Valkenburg, de lange startbaan loopt ongeveer van noord naar zuid en de korte van oost naar west. Op dit kaartje is de verkeerstoren verplaatst in een nieuwe positie, de oude stond vlak bij de grote vliegtuig parkeer tereinen ten westen van de lange baan en onze barakken en de eetzaal met kombuis aan de weg die verder naar het westen liep. De Neptunes stonden in mijn tijd aan de oostkant van het vliegveld niet ver van het begin van de korte startbaan.

Zo'n snelle start had ik nog nooit gezien en de motoren werden niet eens fatsoenlijk warm gedraaid. Wel eens een Grumman Tracker die al van de taxie strip opsteeg maar dan wel met eerst op het parkeer terein warm gedraaide motoren. Deze Neptune verdween over de duinen en ik naar bed. Vroeg op de volgende ochtend, wassen scheren en dan naar de eetzaal, naar de brandweer kazerne om met de andere jongens van mijn ploeg de wacht over te nemen, dat was het plan. Toen ik buiten kwam, was het vreemd druk bij de barrak naast de onze, waar het grond personeel van squadron 320 huisde. MP, Marchaussee, Mariniers en Marine Offisieren. Ik zag ook een paar jongens van het Neptune squadron staan en vroeg; "Tister loos?". Toen werd mij verteld dat een Neptune kort voor middernacht net na het opstijgen in zee ge-crashed was en het was waarschijnlijk een joy flight door twee vlietuigmakers van squadron 320. Dat was het vliegtuig dat ik had zien opstijgen. Even gouw ontbeten in de eetzaal die tegenover onze barak lag en toen naar de brandweer kazerne op het brommertje. De andere jongens van de opkomende wacht waren er al lopend naar toe en hadden niet eens ontbeten. De afgaande wacht was kort na middernacht uitgeroepen om naar het strand te gaan met materieel, er was een eigen vliegtuig in zee ge-crashed voor de kust van Katwijk. Ze zijn er heen geweest met een Unimog en een Landrover en hier en daar vond men wat stukjes en brokjes op het strand wat van een vliegtuig afkomstig was. Veel wist men er eigenlijk nog niet van, wel dat er en Neptune van de parkeer area vermist was en er waren mensen die het toestel gezien hadden met opstijgen waar ik er één van was. Sommige hadden zelfs een lichtflits gezien en een explosie gehoord. Het hele verhaal stond nog erg op losse schroeven maar de sergeant van de brandwacht wou mijn verhaal wel even horen want ik was de enigste van het brandweer personeel die wat gezien had. Later op de dag kwamen er al meer verhalen uit want niemand hield zich erg aan de geheimhouding. Vele anderen, de schildwachten die over het hele vliegveld staan, vooral de wacht die bij de Neptunes stond, de patroeilles die altijd rond lopen, de offisier van de wacht en de onderoffisier van de wacht hadden het starten ook gehoord en buiten gekeken. OSRD alarm en hun wisten nog van niets? Vreemd! Net na het opstijgen ging de telefoon in het wachtsgebouw en het was de schildwacht die bij de geparkeerde Neptunes stond en zei dat er twee vliegtuigmakers van squadron 320 nou net een Neptune klaar gemaakt hadden voor OSRD alarm en er zelf mee opgestegen waren.

De officier van de wacht belde squadron 320 op die St.By stond en kreeg van een slaperige vlieger te horen dat er geen alarm gegeven was en dat dus al hun vliegtuigen aan de grond stonden. Nee meneer de vlieger, twee van jullie vliegtuigmakers zijn er met een Neptune vandoor en er vermoedelijk mee in zee gevallen. De offisier van de wacht kreeg kort daarna telefoon van de politie van Katwijk of van Katwijk aan zee en er werd gerapporteerd dat er een vliegtuig in zee gevallen was, ongeveer vijf kilometer uit de kust. Brandweer gebeld, Kommandant van het Marine Vlieg Kamp Valkenburg die lekker bij Moeder de vrou thuis was en zeker nog vele andere instanties. De MARID, (Marine Inlichtingen Dienst) ondervroeg een ieder die wat gezien had maar mij niet, ik liep er ook niet mee te koop, vele anderen hadden meer gezien. Twee vliegtuigmakers waren vermist, hun kasten werden open gebroken door de MARID en alles onderzocht. Al hun vrienden en kennisen werden vele malen ondervraagd en reken maar, hun families thuis ook. Wat waren de heren van plan geweest? Het vliegtuig, genummerd 212, was pas in Amerika met de nieuwste apparatuur om doelen onder water op te sporen uitgerust. Wilden ze uitwijken naar een Oostblok land? De Neptune was volgetankt en kon dat halen. Was het net een joyflight zoals Theo van Eik dat het vorig jaar flikte vanaf Malta? De twee vliegtuigmakers,genaamd F.J.P.M.Bolk en H.J.van Oostende, beide 21 jaar oud, waren morsdood en bleven dus "doodstil". Wel waren ze die vrijdagavond aardig aan de pimpel geweest in de kantine en bij hun vertrek zeiden ze; "Nou jongens, als we jullie niet meer zien, het beste ermee". Niemand nam daar aanstoot aan. Men is het hele voorjaar en begin zomer bezig geweest met Marine duikvaartuigen en duikers om alles uit zee op te vissen en alles werd in een daarvoor leeggemaakte hangar uitgelegen op grote vellen wit papier, het kleinere spul altans. De eerste maanden kon je geen poot op het vliegveld zetten of je werd gevraagd voor legimitatie en waar ga je naartoe en waarom? Het leuke ging er een beetje af maar toch verwaterde dat ook weer.


Lockheed Neptune 212 kwam aan een droevig einde.

Word vervolgd
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Na het plaatsen van aflevering 18 nog even gesnuffeld in of op Google, daar Lockheed Neptune 212 ingetikt en daar kwam een kort verhaaltje uit over de joy flight, daarna kwam ik ook nog op de onderstaande site terecht en die is voor oud MLDers de moeite waard en hadden nog wat meer informatie over de 212 crash met een fotootje van het toestel en ook de namen van de vliegtuigmakers, voor belangstellenden erg interessant. Ik ben door deze web-site ook achter de namen van de twee vliegtuigmakers gekomen, F.J.P.M.Bolk en H.J. van Oostende, beide 21 jaar oud en heb het verhaal zodoende aangepast, ook het squadron wat ik aangaf als 360 moest 320 zijn en is veranderd, ja, het is tenslotte alweer 45 jaar geleden dat ik dit mee maakte.

Er werd al een poosje geleden aangekondigd dat squadron 860 opgeheven zou worden en dat de straaljagers verkocht, gesloopt of naar de brandweerschool zouden gaan als oefenmateriaal. De laatste vlucht zou in het voorjaar plaatsvinden en dat zou een half uur stuntvliegen van de Heineken Four zijn. Het oefenen werd gedaan boven zee en ook boven de Ooster Schelde en af en toe ook een beetje boven Valkenburg. Toen de dag aanbrak was bijna al het Valkenburg personeel alsook veel ander Marine personeel en genodigden aanwezig en opgesteld om en nabij de verkeerstoren. Al het brandweer materiaal was bemand, zes crashtenders en zes Unimogs, een Landrover met motorspuit trailer, heel wat ambulance's en alles was strategies opgesteld want men verwachte iets speciaals. Vier Hawker Seahawks werden opgestart en begonnen meteen te rollen naar de taxistrip en vandaar naar de startbaan. Een straalmotor wordt niet warm gedraaid en is meteen bedrijfsklaar. Er werd mooi in formatie opgestegen en ze draaiden rustig naar het westen en verdwenen achter de duinen en uit het gezicht. Een minuut of wat lijkt al een eeuwigheid als je wacht en je hoorde de mensen al mompelen. Ik was bij een crashtender crew ingedeeld en wij stonden met de neus van het voertuig naar de lange startbaan gericht en ik zat boven op de tender in het stoeltje achter het schuimkanon. Op eens waren ze er en ze kwamen van de zeekant in een duikvlucht rakelings over de daken van een paar hangars en de brandweerkazerne, zo laag dat er enkele dakpannen van het dak van de brandweerkazerne eraf vlogen en wel zo'n vijftig meter verderop op de grond kletterden. Twee straaljagers links van de toren voorbij en twee rechts, de linkse twee bleven vrij laag en draaiden naar rechts en de twee rechtsen trokken wat op en draaiden naar links. Iedereen was zich rotgeschrokken en ik zelf helemaal want ik zat nogal hoog boven op de tender. In de toren wisten ze presies hoe het programma inelkaar zat en ze hebben zich daar een ongeluk gelachen. Veel stunts volgden waaronder ook de razend snelle grasmaaiers waarbij ze ongelooflijk laag over de grasmat langs de baan vlogen met een snelheid van zo'n 900 km. per uur. Het beste stuntwerk wat ik ooit zag. Na een half uur, en dat is lang voor stuntvliegen, was het afgelopen en geen ongelukken en zelfs geen face B. Het speet me dat het afgelopen was met de Seahawks, het waren sierlijke straaljagers, klein maar fijn en speciaal voor vliegkampschepen ontworpen zoals de Grumman S2F Tracker en met neerlaadbare haak voorzien om de arrester kabels te grijpen op het vliegdek, maar dat werd op Valkenburg niet gebruikt, wel werden de vleugels gevouwen met parkeren.

Hawker Seahawk in volle vlucht.


Hawker Seahawk tentoon gesteld met de vleugels gevouwen.


Hawker Seahawk, tekening.

De Grumman Tracker van Theo van Eik kwam terug uit Libië en werd grondig schoongemaakt en nagezien. De vliegtuigmakers schilderden met toestemming op de vliegtuig neus/zijkant een kameel die angstig schuin omhoog keek in een woestein achtergrond kompleet met palmboom en een grote zwarte havik met open grijpklouwen erboven en dat moest de stoef voorstellen, het zag er prachtig uit. Theo van Eik zelf was inmiddels ook terug uit Libië, zijn politiek assiel ging niet door. Hij werd door de millitaire krijgsraad veroordeeld tot een jaar strafgevangenis en werd daarna oneervol uit de millitaire dienst ontslagen. Ik hoorde veel later dat hij zijn brevetten privé heeft gehaald en dat hij privé vlieger is geworden van een Brabantse schoenenfabrikant. Er werd weer een nieuwe groep brandweerlieden door de school op Deelen afgeleverd en onze oorspronklijke bak zou afzwaaien de derde week van augustus, dan zat onze 21 maanden dienstplicht erop. Maar zover was het nog niet. Wij werden wel boven de sterkte van de brandweer verklaard en werden uitgeleend aan verschillende andere onderdelen op het vliegveld net zoals toen we voor het eerst op Valkenburg aankwamen vanaf Fort Erfprins. Ouwe hap voor zulk gevaarlijk werk als vliegtuig branden? Niks gedaan, dat ouwe tuig volgd orders niet meer blindelings op en dat doen de nieuwelingen wel, dat was het hele idee erachter en daar zit wel wat in ook. Mijn maten, Ad Keizer, Dolf van Aalen, Cor Leitsman (poepie ajam) en ik moesten naar het kabelgat vanwaar wij dagelijks met een grote zak met draagband en een prikstok erop uit werden gestuurd om papiertjes op te prikken en in de zak te doen. Eerst zwaar de pest in, dit was beneden onze stand als tweede klassers maar wij zagen al gouw de grote vrijheidsmogelijkheden in. Wij liepen overal rond waar wij wilden en gingen wel eens kijken bij de hangar waar de onderdelen van de gecrashte Neptune werden uitgestald en onderzocht. Binnen komen was er niet bij maar de schuifdeuren stonden wijd open, het was warm weer en vandaar koekeloerden wij naar binnen. Maandags werd er erwtensoep en nassi goreng geschaft en dan gingen we voorschaften om elf uur, schaften om twaalf uur en ketelaren om één uur. Alleen nassi met de trimmings en geen snert, anders zouden we ontploft zijn. Wel moest je een bewijsje inleveren van van je directe meerdere dat je of vroeg of laat moest eten vanwege dienst belang. Korporaal Hakkenberg was tweede in beheer van het kabelgat en die was als hij wachtdienst had bij de brandweer in beheer van een crashtender, wij waren oude bekenden. De bootsman die in beheer van het kabelgat was zag je nooit en zodoende hadden wij allemaal vrij spel. Woensdags was het rijsttafel en dan flikte wij het zelfde geintje en vrijdags als het soms bahmi goreng was aten we twee keer. Bahmi licht wat zwaarder op de maag dan rijst. Dolf van Aalen kon er wat van, wat kon die eten, ik volgde als tweede en de andere twee konden het met moeite bijhouden. Na zulke eetfestijnen ergens wegkruipen om te snurken wat wel nodig was na drie maaltijden.

Stoef in de mist.

Wordt vervolgd.
_________________
Old sailors never died