Kwart patienten raakt antidepressiva niet aan

[Jacqueline]

Bron: www.trouw.nl

Veel mensen wilden een gesprek, geen recept

Antidepressiva horen tot de meest voorgeschreven medicijnen in Nederland. Maar daadwerkelijk gebruikt worden ze veel minder.

Mensen gaan vaak slordig om met medicijnen. Ze nemen ze onregelmatig, verlagen op eigen houtje de dosering of stoppen onverhoeds. ?Er wordt veel gesproken over manieren om therapietrouw te verbeteren. Maar dan moet je eerst weten waarom pati?nten medicijnen anders gebruiken dan wordt geadviseerd,? zegt Katja van Geffen.

De apotheker, verbonden aan UPPER, onderdeel van het departement Farmaceutische Wetenschappen van de Universiteit Utrecht, deed onderzoek naar het gebruik van antidepressiva. Jaarlijks krijgen ongeveer 300.000 mensen een recept om met deze medicijnen te beginnen.

Maar bijna een kwart doet daarmee niet wat je zou verwachten, ontdekte Van Geffen: een deel gaat niet eens naar de apotheek, anderen doen dat wel, maar laten de pillen daarna onaangeraakt, en een derde groep begint wel maar stopt binnen twee weken. ?En dan is er nog geen effect, daarvoor moet je deze middelen langer gebruiken. Er gaat dus in die beginfase al veel mis.?

Een aantal argumenten voor deze opstelling van pati?nten kwam in het onderzoek steeds terug. ?Mensen zeiden vaak dat ze helemaal niet naar de dokter waren gegaan om een pil te krijgen.? Vaak zagen ze in hun probleem ook geen depressie of een angststoornis, waarvoor antidepressiva zijn bedoeld, maar noemden ze zich moe of uitgeput. ?Ze wilden een gesprek, geen recept.? Ook maakten mensen zich zorgen over de bijwerkingen en waren ze bang verslaafd te raken en het zelf niet meer te kunnen, aldus Van Geffen, die eind deze maand promoveert.

Wat voor consequenties haar bevindingen zou moeten hebben is het thema van een symposium op dezelfde dag. Van Geffen geeft vast een voorzet. ?Je kunt je afvragen of huisartsen soms niet te snel antidepressiva voorschrijven. Uit ons onderzoek bleek namelijk ook dat mensen die niet met de middelen waren begonnen bijvoorbeeld omdat ze het niet eens waren met de diagnose, er zes maanden later niet slechter aan toe waren dan de mensen die wel trouw slikten.? Dan is een gebrek aan therapietrouw dus eigenlijk geen ramp, erkent ze.

?Maar er is natuurlijk wel iets misgegaan in de communicatie tussen arts en pati?nt. En dat is niet goed. Het besluit al dan niet voor medicijnen te kiezen zou een gezamenlijke beslissing moeten zijn. Want bij ernstige depressie en angst zijn antidepressiva natuurlijk wel nuttig.?

Betere communicatie is ook nodig als het om de echte en vermeende effecten van antidepressiva gaat. Sommige huisartsen, is haar indruk, wuiven iets te makkelijk de angst weg om afhankelijk te worden van de pillen. ?Ze zeggen: ze zijn niet verslavend, maak je niet druk. En antidepressiva zijn ook niet te vergelijken met bijvoorbeeld hero?ne, waar mensen op een gegeven moment niet meer buiten kunnen, naar gaan hunkeren. Maar je kunt wel last krijgen van ontwenningsverschijnselen als je plotseling stopt. Daar moet je eerlijk over zijn, mensen op voorbereiden.?

Ook de bijwerkingen moeten worden besproken. Van Geffen begrijpt wel dat dat wat veel gevraagd is in de tien minuten die een huisarts doorgaans voor een pati?nt heeft. Ze ziet een rol voor de apotheek. Nee, niet aan de balie. Dat is niet de plek voor een goed gesprek over medicijnen die veel mensen toch zwaar op de maag liggen. Maar een apotheker zou mensen die beginnen met antidepressiva, heel goed een paar dagen later kunnen bellen.

?Dan zijn ze in hun eigen omgeving, beginnen misschien net iets te merken van de bijwerkingen waar sommigen last van kunnen hebben, terwijl de positieve effecten merkbaar worden na 3 of 4 weken. De apotheker kan ze door die eerste moeilijke tijd helpen.? Het gaat gemiddeld om tien pati?nten per maand per apotheek, berekende Van Geffen. ?Dat zou te doen moeten zijn.?