KROONVAARDERSKNSM

[Willem Visser]

Ter nagedachtenis

Het ss AJAX van de KNSM verliet onder gezagvoerder J. Litz op 7 augustus 1940 in ballast Southampton met bestemming Falmouth. De AJAX voert in een onbeschermd konvooi. Op 8 augustus om 9.30u in het kanaal werd het schip aangevallen door +/- 50 Duitse duikbommenwerpers, die het schip verscheidende malen raakte. Het schip werd zwaar beschadigd en zonk in ongeveer 5 minuten tijd op 15 mijl ten westen van St. Catharina Point-Isle of Wight in positie 50°30' NB en 01°40' WL De matrozen Pieter Spaans (39 jr) en Arie Toet (25 jr) werden gedood, de stoker Dirk Baaij (34 jr) zwaar en 4 andere leden der bemanning licht gewond. Hoofdmachinist Jaap Smit (54 jr) kwam om het leven in het water. De oprit had plaats 10`ZW van St Catharina Point.
De geredden werden met een motorboot van de Royal Air Force naar Portsmouth gebracht. De stoker Baaij is op 10 augustus 1940 overleden aan zijn verwondingen.
DJ Baaij en JB Smit liggen begraven op het Nederlands ereveld Mill Hill te Londen, A. Toet op het Nederlands ereveld Orry-la-Ville te Orry-la-Ville, Frankrijk, terwijl P. Spaans een zeemansgraf heeft gekregen.

Dat de omgekomen vaarders maar niet vergeten worden.
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

24 juli 1942

TELAMON
NL ss.'Telamon', kapitein CJ Nieman
Op reis van Georgetown naar Port of Spain, op de Atlantische Oceaan ten oosten van Trinidad
in positie 09.15 NB en 59.54 WL, getorpedeerd door de door Duitse onderzeeër 'U 160 ' en gezonken.
23 opvarenden bereikten zeker om het leven.


_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Stuurboordzijde van de met betonplaten bepantserde brug van het ss. 'Odysseus' van de Koninklijke Nederlandsche Stoomboot Maatschappij, 1943


_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

DE COSTA RICA IN OORLOGSTIJD


_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Het vrachtschip ss. 'Trajanus' (1930) van de KNSM, varende in de Rode Zee, werd in december 1942 getroffen door een Duitse vliegtuigbom.
Ondanks het snel vollopen van de machinekamer kan het uiteindelijk schip behouden blijven, waarbij de voor de geallieerden zo belangrijke lading,
bestaande uit benzine en gemeenschap, verloren zal gaan.

Het verwoeste vrachtschip ss. 'Trajanus' van de Koninklijke Nederlandsche Stoomboot Maatschappij in de haven van Benghazi









_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

BOSKOOP

1945 - Het vrachtschip ss. "Boskoop" van de Koninklijke Nederlandsche Stoomboot Maatschappij te Amsterdam,
vlak na de Tweede Wereldoorlog stuurboordaanzicht.

ODYSSEUS KORT VOOR DE 10e MEI 1940 GEFOTOGRAFEERD IN HET KANAAL DOOR EEN ENGELS PATROUILLEVLIEGTUIG

_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

De Berenice van de KNSM werd in 1940 getorpedeerd in Het Kanaal.
Aan boord was Paul Steelink, matroos.
Paul Steelink heeft de hele oorlog op zee mee gemaakt.
Hij was dus ca. 6 jaar buiten Nederland. Er goud tijdens de oorlog een vaarplicht.
Ik vond twee brieven aan hem gericht over de vaarplicht.
Ik stuur jullie de scans van de brieven ter informatie.

Met vriendelijke groet,

Tom Hoornstra




_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

[img]https:// i.imgur.com/wnphMtn.jpg[/img]





[img]https://i.imgur.com /LmFAB3W.jpg[/img]













[img]https:// i.imgur.com/Xj3mN5n.jpg[/img]





[img]https://i.imgur.com /O9Qhs8b.jpg[/img]






_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Amsterdam 18 mei 1948 - De MIDAS werd op 3 februari 1941 te water gelaten voor de KNSM.
In juli 1941 door de Duitse Marine gevorderd en verbouwd tot Sperrbrechter 180.
In december 1943 in de haven van Brest gebombardeerd door een geallieerde luchtaanval
en gezonken. In september 1947 gelicht en op 17 mei 1948 in Amsterdam aangekomen.
[Daarna herbouwd en hernoemd Hector. uiteindelijk in 1983 in Turkije gesloopt]



_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

11 APRIL 1942 - ss 'Poseidon' gefotografeerd door de US Coast Guard in zijaanzicht op stuurboordzijde. Datering 11 april 1942. Het schip is gebouwd in 1921 door scheepswerf Dunlop, Bremmer & Co. te Glasgow voor rekening van de KNSM.Tijdens WOII in geallieerde dienst gevaren. Op 05 juni 1942 getorpedeerd door de Duitse onderzeeboot 'U502' en gezonken op de Atlantische Oceaan. De voltallige bemanning is onzeker om het leven gekomen (32).


Het SS "Hercules" van de KNSM werd in nov. 1942 door het Erith Technical College geadopteerd. Toen in oktober 1943 van Commando verwisseld werd, werden kapitein B. van Dijk en kapitein C. Drijver op 29 oktober een bezoek.


2 april 1941 - De 'Pygmalion' gefotografeerd door de US Coast Guard
Zijaanzicht op bakboordzijde van het ms 'Pygmalion', gefotografeerd door de US Coast Guard. Datering 02 april 1941. Het schip is in 1938 gebouwd door scheepswerf Gebr. Pot te Bolnes voor rekening van de KNSM. Bouwnummer 874. Tijdens WOII heeft het gevaren schip geallieerde dienst. In 1968 is het schip in brand geraakt en aan de grond gezet. uiteindelijk op 16 februari 1968 gezonken.


6 maart 1941 - De 'Crijnssen' gefotografeerd door US Coast Guard. Het betreft hier een zijaanzicht op bakboordzijde van het vracht / passagiersschip 'Crijnssen', gefotgrafeerd door de US Coast Guard. Datering 06 maart 1941. Het schip is gebouwd voor rekening van rederij KNSM in 1927 door Scheepswerf & Machinefabriek Fijenoord te Schiedam onder bouwnummer 283. Het schip heeft tijdens de Tweede Wereldoorlog gevaren in geallieerde dienst. Op 10 juni 1942 wordt het schip getorpedeerd door de Duitse onderzeeboot 'U504' en gezonken. 1 opvarende heeft het leven verlaten bij deze oprit.


4 april 1942 - ss 'Juno', gefotografeerd door de US Coast Guard in zijaanzicht op stuurboordzijde. Datering 04 april 1942. Het schip is gebouwd in 1908 door scheepswerf Rijkee & Co. te Rotterdam, voor rekening van de rederij KNSM. Bouwnummer 130. Tijdens WOII gevaren in geallieerde dienst. In 1945 terug in Nederland. Gesloopt in 1960 in Italië.


Het betreft hier een opname van het ss 'Venus' gemaakt door de US Coast Guard op 26 augustus 1942. Het schip is gebouwd in 1907 voor rederij KNSM bij NV Rotterdamsche Droogdok Mij. (RDM).Bouwnummer 10. Tijdens WOII gevaren in dienst van BMWT. In 1951 naar Italië verkocht als 'Ezelda Groce'. Daarna herdoopt in 'Solchiaro'. Gesloopt in 1966 in Italië.

_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

KNSM KADES TIJDENS DE OORLOGSJAREN


SS BERENICE - OP 21 JUNI 1940 ONDERWEG VAN BORDEAUX NAAR FALMOUTH IN HET ENGELS KANAAL DOOR DUITSE U 65
GETORPEDEERD EN GEZONKEN. HIERBIJ KWAMEN 21 PASSAGIER EN 18 BEMANNINGSLEDEN OM HET LEVEN.

_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Kapitein in oorlogstijd

Jo Wiersma: ,,In 1943 moest ik ten noorden van Suriname joodse vluchtelingen overnemen van een Portugees passagiersschip"

In de winter pleegt Jo Wiersma vakantie te houden in Portugal. s Zomers wandelt de ex-kapitein regelmatig langs het Amsterdamse IJ. Dan halen hij herinneringen op uit zijn maritieme verleden. ,,In de oorlog propten we onze schepen vol met vaten zeer ontvlambare vliegtuigbrandstof en gasolie voor de Geallieerden.

De voorouders van Wiersma waren walvisvaarders op Schiermonnikoog. Omdat vader Johan Wiersma een hoge baan kreeg bij de Koninklijke Nederlandse Stoomboot Maatschappij (KNSM), verhuisde het gezin naar het KNSM-eiland in Amsterdam. Johan junior, beter bekend als Jo, monsterde in 1923 als 17-jarige jongen aan als stuurmansleerling op een vrachtschip van de KNSM. Deze Nederlandse rederij onderhield vooral de verbindingen met Noord- en Zuid-Amerika en de kolonies Curaçao en Suriname. Na twee jaar praktijkervaring als stuurmansleerling werd hij toegelaten tot de Amsterdamse zeevaartschool. De voormalige zeebonk kan zich nog goed herinneren: ,,Onze directeur, P. Haverkamp, was een echte gezagshandhaver. Op een ochtend stapte hij ons leslokaal binnen met de mededeling dat HM de Koningin de wens te kennen had gegeven ons instituut te bezoeken om een praktijkles bij te wonen. We begonnen ons naar de catacombe van de school. Daar stond in het praktijklokaal een groot model van een vol getuigd fregat opgesteld, boven een enorme grote kompasroos. Een stalen as verzekerd dat het vaartuig boven de vaste roos kon draaien. Een leraar haalde de jonge Wiersma naar voren om enkele vragen te beantwoorden van prins Hendrik, de officieel van koningin Wilhelmina. ,,Ik maakte er het beste van, maar wat voor mij vooral duidelijk was, was dat onze hoge Duitse gast naar Hollandse jenever rook en al flink werd aangeschoten.

Kakkerlakken
In de crisisjaren dertig van de vorige eeuw stonden de brieven KNSM voor Kan Niet Slechter Meer en Wiersma waarschijnlijk geruime tijd zonder werk. Hij herinnert zich nog goed hoe hij op een septemberdag in 1938 naar Haarlem reed. Hij had namelijk in de krant gelezen dat daar het eerste nieuwe zeewaardige schip bedoeld voor Suriname te water was gelaten, het ms Prins Bernhard van de NV Gemengd Bedrijf Vaartuigendienst Suriname. ,,De aanwezige directeur Coppoolse, een Zeeuw, vertelde me dat ze een probleem hadden, omdat hun 1e stuurman zich had teruggetrokken. Ze wilden echter snel vertrekken om voor de herfststormen weg te zijn. Wiersma had biet. ,,Binnen twee weken moest ik afscheid nemen van mijn gezin en Amsterdam. Het varen tussen Paramaribo, al die mooie West-Indische eilanden en de Braziliaanse kust beviel Jo goed. ,,Van mijn kapitein kreeg ik veel steun, met de Surinaamse bemanning kon ik goed schieten, en het eten aan boord was beter dan mijn vorige werkgever, de KNSM. In thuishaven Paramaribo had Wiersma geen eigen huisadres, hij woonde aan boord. ,,Soms sluiten de omstandigheden op het schip dat niet toe, bijvoorbeeld tijdens het uitzwavelen van het schip ter verdelging van vooral kakkerlakken en ratten. Ik werd dan op de kosten van het bedrijf in een pensioen opgenomen.

Rinia
In 1939 ziet Jo Wiersma Rinia Taytelbaum, ontmoet wie hij in mei 1940 zal trouwen, voor het eerst. Wiersma: ,,Rinia was een knap, serieus kijkend meisje. Haar vader was joods, haar moeder was van Surinaams-Nederlandse afkomst. Ze kwamen die dag in trouwkleding, in het wit met zwarte kousen, zoals verzekerd was in Suriname, naar de steiger fietsen en overhandigde mijn gezagvoerder de ladingsbrieven van een partij rijst. Die vertelde mij later dat het meisje in korte tijd haar beide ouders hadden verloren. Ze ontmoette haar achttien jaar de oudste van vijf kinderen, waarvan de jongste nog geen drie was. Het verhaal maakte indruk op Wiersma en haar verschijning bleef hem bij. De zeereizen waren in de periode 1938-1939 nog vrij kaart. ,,De 1e stuurman besloot daarom vrij vaak in Paramaribo. ,,Een enkele keer had ik het geluk om Rinia op straat tegen te komen. Ik vroeg haar dan hoe het met haar en de kinderen ging. Zo ontwikkeld zich aanvankelijkhand een relatie. Wiersma werd al snel uitgenodigd voor een gesprek met de hoge ambtenaar, die als voogd werd aangesteld over de toen nog minderjarige Rinia. ,,Ik vervoegde me de volgende ochtend bij de bode van het kantoor waar hij de hoogste autoriteit was. Het was een snikhete morgen, de lucht werd zwaar onderdrukt, en ik was gekleed in kaki-broek en wit overhemd. Het heerschap dat mij te woord stond toen ik mij aanmeldde, nam mij van onder tot boven teen op en met een Haags accent -hij had ooit als ambtenaar in Holland gewerkt- zei hij: U dient zich behoorlijk te kleden voordat u hier kan worden ontvangen. Ik werd uiteindelijk toch toegelaten. De voogd was een goed ziende, heel zwarte man. Een beetje arrogant, maar niet onaardig. Hij vroeg me wat mijn plannen ten aanzien van Rinia waren. Ik kreeg de indruk dat hij een zeeman geen enkele partij vond voor de jongedame over wie hij voogd was.

Oorlog
,,Op 10 mei 1940 vertelde mijn kapitein dat de Duitsers Nederland binnengevallen waren. In de twee jaar dat ik zijn stuurman was, had ik hem nooit een ruw woord horen spreken, maar toen uitte hij zijn woede met mogelijke vervloekingen. Vanaf dat moment was het onmogelijk om terug te denken. De hele Nederlandse koopvaardijvloot werd overgenomen door het geallieerde Shipping Committee in Londen. ,,Op 26 mei kwamen we terug in Paramaribo, weet Wiersman nog. ,,Die dag en vooral de gepubliceerde zijn diep in mijn geheugen gegrift. Ik heb toestemming gekregen om het schip te verlaten met twee dagen verlof. Rinia stond mij op de kade op te wachten. We hadden weinig tijd en haastten ons vanuit lunchroom Böhm, waar we de beslissing hadden genomen, naar de Burgerlijke Stand om in ondertrouw te gaan. Ik in mijn werkkleding en Rinia ontmoette nog een potlood van de bank waar ze achter een oor gestoken werkte. Een maand later, tijdens een kort tweedaags verlof, vervolgen Jo en Rinia. ,,Dat gebeurde enkel met de bevestigende formaliteiten en weinig ceremonie, want de volgende dag moest ik alweer uitvaren. Het was een moeilijk afscheid. We waren onzeker over wat mij op zee te wachten stond, oorlogshandelingen ook in de West-Indische en Zuid-Amerikaanse wateren dreigden.

Bauxiet
De Nederlandse bood kolonie (net als Curaçao) een vrije haven voor de uit Nederland en Nederlandsch Indië verdreven Nederlandse marine en koopvaardij en verder voor alle andere schepen met een geallieerde vlag. Suriname exporteerde onderliggende bauxiet, waar in de vliegtuigindustrie grote vraag naar was. Alle schepen van de KNSM en van de Scheepvaart Maatschappij Suriname werden ingezet om de geallieerden te bevoorraden. Jo Wiersma durft te zeggen dat hij erbij was. ,,Ik was aanvankelijk 1e stuurman en vanaf 1941 de kapitein op het ms Prins Bernhard en het ms Koningin Emma. Onze schepen propten we vol met vaten zeer ontvlambare vliegtuigbrandstof en gasolie. We kregen zelfs toestemming om olie in bulk te vervoeren en een van de zoetwatertanks te gebruiken. In de jaren 1941 tot 1943 kwam de kapitein met zijn schip een aantal keren in aanraking met oorlogsactiviteiten, gelukkig zonder ernstige gevolgen. ,,In het eerste jaar dat Amerika bij de oorlog betrokken raakte, waren de Duitse onderzeeërs van de kust van Canada tot voorbij de Amazonemondingen in Brazilië oppermachtig! Alleen al in de eerste helft van 1942 geleid de Duitsers in dit gebied zon 400 schepen tot zinken. Dat veroorzaakt door elkaar meer mensenlevens en materieel dan door de Japanse aanval op Pearl Harbor. Wiersma ontsnapte voor zijn gevoel maar amper aan een ramp: ,,Op een ochtend voor zonsopgang voeren we de binnenhaven van Port of Spain (Trinidad) in. Onze kapiteins waren vrijgesteld van loodsen en we plachten dicht bij het inklaringskantoor te ankeren. Plotseling zag ik door mijn verrekijker op de plek waar ik bepaalde te kunnen ankeren een groot schip liggen met een gat aan bakboord. Het was die nacht getorpedeerd en aan de grond gezet om te voorkomen dat het zou zinken.

Parel haven
Menig nachtelijk uur ging Wiersmas gedachten uit naar zijn familie, die zuchtte onder de knoet van de nazi-dictatuur. Maar daarna ging het leven gewoon door. ,,Op 6 december 1941, tegen de avond, was mijn kleine schip overvol met meer dan 100 mensen en een belangrijke vracht: een paar zware geschutsstukken van ongeveer 5 ton elk en een groot aantal stukken van 1 à 2 ton, alles verpakt in stevige kratten. De bestemming, die uiteindelijk geheim werd gehouden, was Brits-Guyana. Daar liggen de Amerikaanse vliegvelden en landingsbanen aan hun vliegtuigen naar het Verre Oosten om te kunnen laten vliegen. De voormalige kapitein weet nog niet goed hoe ze die avond vertrokken. ,,De loods wens me veel succes, want de laatste dagen was er weer een aantal schepen getorpedeerd! De volgende dag was het tot laat in de avond toen Wiersma de radio aanzette en het nieuws over de Japanse luchtaanval op Pearl Harbor hoorde. Daarop werden de Verenigde Staten de oorlog tegen Japan, nationaal-socialistisch Duitsland en fascistisch Italië beschreven. ,,Het nieuws verspreidde zich snel aan boord en in korte tijd was ieder van de bemanningsleden en passagiers aan dek. Velen van hen hadden in het Verre Oosten familie en vrienden. Het was een prachtige tropische nacht. De passagiers markeren heel lang op, hangend over de reling, draaiend in het nachtelijk duister. De enige lichten die we zagen, waren die van de sterren en van de altijd fluorescerende zee.

Nazi-slachtoffers
Wiersma kreeg ook te maken met joodse vluchtelingen. ,,In 1943 kreeg ik na aankomst in Paramaribo de opdracht om direct uit te varen op een heel oud stoomschip, ms Prinses Juliana. Met dat schip moest ik op 10 mijl ten noorden van het Surinaamse lichtschip een groot aantal vluchtelingen ophalen van een Portugees passagiersschip. De passagiers waren hoog opgeleid en bemiddelde joodse vluchtelingen die op een of andere manier aan de Duitsers ontkomen waren. Ze hadden grote hoeveelheden bagage bij zich. Ik heb mijn hut op de brug ter beschikking gesteld aan een hoogzwangere dame. Ze was nauwelijks van boord in Paramaribo, toen haar soort werd geboren. De groep reisde later door naar Curaçao en de Verenigde Staten. Het maakte diepe indruk op Wiersma dat veel Surinaamse oorlogsvrijwilligers en zeelieden tijdens de oorlog hun leven op zee verloren. Maar er was ook leed in zijn eigen familie. In september 1944 fuseerden de Duitsers Wiersmas toen de 35-jarige broer Jaap. In februari 1945 trof zijn zwager, de gereformeerde ds. H. de Jong, zelfde lot. Wiersma kreeg dit droeve bericht van zijn moeder, via het Rode Kruis, pas in juni 1945 te horen.

Pensioen
Na de oorlog koos Wiersma voor een functie aan de wal. Hij werd in het Surinaamse buitengewest Nieuw Nickerie agent voor de Scheepvaartmaatschappij Suriname (SMS), die op haar beurt weer agent was voor de KNSM in Amsterdam. Verder kreeg hij agentschappen voor de Curaçaosche Handel Maatschappij (Ceteco) en voor Shell. In de praktijk nam zijn echtgenote Rinia hiervoor de verantwoordelijkheid. Ze leveren zo een heel belangrijke bijdrage aan het gezinsinkomen. Toen Wiersma in 1966 met pensioen ging, vertrok het gezin, met daarna vier kinderen, naar Nederland. Een paar jaar geleden bezocht Wiersma nog eens het KNSM-eiland, de plek waar zijn herinneringen beginnen. De loodsen waar zijn vader ooit rondliep, zijn vervangen door woningen en de grote schepen door pleziervaartuigen en woonschepen. ,,Toch kon ik mij, liggend voor ons oude huis, nog goed voor de geest halen hoe ik daar meer dan een negentig jaar geleden heb gespeeld. Het Open Haven Museum in de vorige aankomst- en vertrekhal bracht nog een beetje de tijd met zich mee dat het eiland een centrum van de Nederlandse koopvaardij was. In één van de vitrines zag ik stukken liggen die ondertekend zijn door mijn vader als (hoofd)inspecteur van de KNSM.

Wiersma is na zijn pensionering in 1966 nooit meer terug geweest in Suriname. ,,De omstandigheden waren niet gunstig voor mij. Door de ontwikkelingen met Bouterse beginnen er problemen met de uitbetaling van mijn pensioen. Enfin, door de devaluatie van de Surinaamse gulden is van de waarde van mijn pensioen niets meer over, dat vertrouwt wel. Ik ben nu nog een eenling in de kaarten van dit recht; mijn lotgenoten zijn zo goed als allemaal al overleden.
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Titel: Re: KNSM 40-45










_________________
Old sailors never died