50plusser/ouderenforum doorstart

[Kees]

Als ouder mannetje ben ik al een poosje lid van de ANBO en dan krijg je zeer lezenswaardig maandblaadje naast een aantal andere voordelen. Daar lees ik zojuist een interview in met Jaap Jongbloed (70) die zich verbaasde over een bits "English please!" tien hij een espresso bestelde in de horeca. Dat schijnt in de Randstad tegenwoordig heel normaal te zijn maar gisteren deed ik wat boodschappen in de supermarkt om de hoek, in mijn woonplaats in Midden-Nederland waar de kassabon wat vragen opriep. De jonge man van de klantenservice bleek zo goed als geen woord Nederlands te verstaan, laat staan te spreken en stond me in het Engels te woord. Ik beheers geen perfect Engels, kan me echter heel goed redden op conversatieniveau, maar ik was ietwat geshockeerd en verdomde het op dat moment hardnekkig om naar Engels over te schakelen. De man was zeker niet onvriendelijk maar begreep mijn vraag gewoon niet en kon me gezien zijn erbij komende onbeholpemhod qua communicatieve vaardigheden ook niet verder helpen. Uiteindelijk ging het om twaalf cent dus laat verder maar en stop maar in de personeelspot of voor mijn part ergens waar de zon nooit schijnt. Maar hoe kun je zo'n jongen nou bij de klantenservice neerzetten waar soms best ingewikkelde problemen de revue passeren, terwijl hij een simpele vraag al niet begrijpt?

De meesten van jullie weten dat ik jarenlang met asielzoekers gewerkt heb dus ik ben echt wel flexibel om te schakelen met Engels (en een beetje Spaans, Frans, Arabisch, Duits en desnoods Fries en andere Nedergermaanse talen) en zelfs met non-verbaal communiceren kan ik aardig uit de voeten. Maar ik vind het wel te gek om los te lopen om gedwongen te worden iets anders dan mijn moerstaal te gebruiken zodra ik de voordeur van mijn knusse huisje in mijn idyllische dorpje dichtdoe om even een straat verderop een boodschap te doen.

In de Randstad is het gebrek aan nederlandstalig personeel in de horeca al langer een probleem. In het hoger onderwijs is ook een discussie gaande over de taal waarin lesgegeven wordt, naast een heel andere discussie over het toelaten van buitenlandse studenten, hoewel die raakvlakken heeft.

Je mag me kinderachtig vinden dat ik me niet wat beter weet aan te passen aan de globalisering en misschien buig ik niet goed met het tijdsgewricht mee. Jaap Jonbloed ziet het als een verrijking als de Nederlandse taal verhaspeld wordt en een welkome uitdaging voor je hersenfuncties als je geprikkeld wordt om een andere taal te spreken. Ik heb daar mijn bedenkingen over. Als het me nog eens overkomt trek ik de manager van de winkel aan zijn jasje. Of over de toonbank.

Ik ben benieuwd naar julie ervaringen met niet-Nederlands.

[Willemijn]

Niet alleen in de horeca, maar in Amsterdam is het in toenemende mate ook in de winkels bijna normaal om in het Engels te woord te worden gestaan.
Ik denk dat het personeelstekort daaraan ten grondslag ligt. Daarmee tref je wel die landgenoten die wat minder vaardig zijn in het engels en met name de ouderen. Ik vind dat ook een slechte zaak en ik denk dat het ook typisch Nederlands is. Ik zie dat nog niet zo snel in bijvoorbeeld Frankrijk gebeuren, maar wij zijn altijd al heel bereid geweest ons aan te passen aan de taal waarin wij worden aangesproken.
Ik zie wel dat voor de jonge generatie, ik kijk naar mijn kleinkinderen ( tussen de 10 en 18 jaar) het veel normaler is om in het Engels te communiceren. Was het lezen van een Engels boek in mijn schooltijd nog een verplichte opgave, onze kleinkinderen lezen in het Engels uit vrije keuze. Daar zitten veel positieve kanten aan.
Tja, de wereld verandert en ik probeer niet zo'n bejaarde te worden die vindt dat vroeger alles beter was. Maar niet meer in je eigen taal terecht kunnen in je eigen land is toch wel een dingetje waarvan ik ook denk, mmm moet dat nou?

[Kees]

O, ik ga zelfs zover om te suggereren dat een tweetalige opvoeding veel voordelen kan hebben. We hebben in ons kleine landje ik weet niet hoeveel streektalen waar we vaak niet goed raad mee wisten en die dan maar negeerden of zelfs onderdrukten als zijnde minderwaardig in het onderwijs, het Fries uitgezonderd, want de sprekers ervan zijn al sinds jaar en dag te trots of te stronteigenwijs om zich de kaas van het brood te laten eten. Feit is dat een jaar of veertig, vijftig geleden uit onderzoek al bleek dat de taalvaardigheid van kinderen waarbij thuis streektaal gebruikt werd erbij gebaat is om op school aandacht aan die streektaal te besteden. Wat mij betreft is dat een goede investering waarbij het mes aan twee kanten snijdt; én hun beheersing van het Nederlands wordt daardoor beter én het behoud van cultuur. Datzelfde geldt uiteraard voor immigrantenkinderen, waarbij de verschillen in taal en cultuur groter zijn, tot aan religie, vaak de islam, toe. Moraal: geef je achtergrond maar een plaats, al is het omdat verloochenen vooral frustraties oplevert, dus alweer een voordeel en is dus juist bevorderlijk voor integratie.

Het gebruik van Engels als een soort tweede voertaal, lingua franca kun je wel stellen, vind ik iets ingewikkelder. Voor kinderen die al een anderstalige achtergrond hebben zou Engels een derde taal worden en werkt het dan ook nog? Als daar al geen onderzoek naar gedaan is, dan zou ik daar zeker voor pleiten. Heb jij enig idee, Willemijn, of daar iets over bekend is? Ik heb zelf onderwijs gehad, HBS, waarbij drie talen naast Nederlands heel gebruikelijk waren, Frans, Duits en Engels. Gymnasiasten kregen daar nog eens Latijn en Grieks bij. Achteraf zou ik ook wel wat basiskennis Latijn opgedaan willen hebben maar dat heb ik deels opgehaald tijdens mijn studies in de zorgsector.

Om Engels kunnen we al jaren niet meer heen, als handelstaal maar ook als communicatiemiddel in het algemeen met andere nationaliteiten. Nederlanders worden vaak geroemd om hun kennis van en makkelijke overschakeling naar het Engels en dat is voor een klein landje wel logisch. In Duitsland kun je meestal ook goed terecht met Engels, zeker in grote steden en zelfs in Frankrijk spreken steeds meer (jonge) mensen een mondje Engels. Er valt dus veel voor te zeggen om de Engelse taal een belangrijke plek in het onderwijs te geven. Maar ik heb er toch moeite mee om Engels te hanteren voor studierichtingen waarbij het gebruik van een vreemde taal geen enkel doel dient dan een vage motivering dat we nu eenmaal mee moeten doen met globalisering. Ik denk dat het zelfs een verarming kan zijn omdat lang niet iedereen die zo'n studie volgt uitstekend Engels beheerst waardoor allerlei nuances de mist in kunnen gaan en de kans op fouten toeneemt en niemand maakt mij wijs dat de docenten allemaal die taal zo perfect beheersen. Dan schiet het ook door naar miskenning van de plaats die onze eigen taal, het Nederlands, verdient. Niettemin ben ik wel met je eens dat Engels voor kinderen voordelen heeft. Er gaat een wereld aan boeken voor ze open, vaak voor een fractie van de prijs, en contacten zijn nu eenmaal veel internationaler geworden dan vroeger het geval was.

Om even terug te komen op die Engels sprekende jonge man in de supermarkt ga ik de volgende keer als ik hem tegenkom een gesprekje met hem aan, dan maar in het Engels want ik ben ook weer de beroerdste niet. Ik ben heel benieuwd wat hij te vertellen heeft.

[Pien]

Wij waren in Nederland de laatste twee weken en hebben veel buiten de deur gegeten en zijn werkelijk overal, ook in winkels, in kleine en grote steden in het Nederlands te woord gestaan.
Mijn zoon had een Litouwse man op bezoek die keurig in het Nederlands het gesprek aanging. Dat vond ik dan weer bijzonder.

Wel onlangs een artikel gelezen van iemand die gevlucht is en graag goed wil integreren die de NL bevolking opriep om wat meer geduld te hebben ipv gelijk over te stappen naar het Engels, zelfs als hij gewoon Nederlands praat. Natuurlijk met accent. Hij adviseerde om desnoods te ragen of iemand Nl of Engels wil praten. Ik ken dat hier ook. Als ik Frans praat wordt er wel eens veranderd in het Engels en dan bedank ik vriendelijk in het Frans door te zeggen dat ik ook niet Engels ben maar gewoon een klein accent heb.

Dus Kees het verhaal kent twee kanten.

[Kees]

Met je eens, Pien. Ik heb zelf ook weleens de neiging gehad om over te schakelen naar het Engels maar wist dat vrijwel altijd wel te onderdrukken als er geen noodzaak toe was of soms gewoon onzin. Asielzoekers die wat langer in NL zijn spreken vaak beter NL dan Engels. Maar ik zou niet graag collega's de kost geven die hardnekkig in het Engels bleven hangen, ondanks dat dat inmiddels wel duidelijk was. Het zal wel een soort reflex zijn.

Om eerlijk te zijn heb ik er weinig last als horeca-medewerkers geen NL spreken van omdat ik weinig van de horeca gebruik maak maar zelfs een jaar of twintig geleden ken ik het wel uit de Randstad. Zeker bij Amerikaans georiënteerde bedrijven/ketens zoals MacDonalds en de Hard Rock vindt het management het kennelijk de normaalste zaak van de wereld als het personeel geen woord Nederlands beheerst. In badplaatsen aan de Noordzeekust is het een min of meer bekend verschijnsel om in het Duits te worden aangesproken. Ook zoiets. Doorgaans maak ik er geen probleem van maar ja, de buurtsuper met een aantal voorzieningen voor ouderen en gehandicapten op een steenworp afstand? En een AZC, gebiedt de eerlijkheid me te vermelden.

[Pien]

Het is ook niet erg, maar wij moeten overal die taal spreken en dan mogen wij dit ook terug vragen vind ik. Ik word er altijd blij van. Ben met Franse vrienden in Nederland op vakantie geweest en vertaalde de hele dag, ze hebben nul! Nederlands gesproken, niet eens dank u, en liepen mij de hele dag te verbeteren op futiliteiten. Ze waren zo verbaasd toen ik na drie dagen boos werd. Bizar vond ik het, net of ze niet konden hebben dat ze onze hulp nodig hadden.
Zelfs met de wegenwacht bellen vonden ze het raar dat mijn man dat zo soepel regelde en wij het gesprek deden. Tja, die jongen sprak nul Frans en Engels.....