|
|
|
Een laag gevoel van eigenwaarde hangt niet zelden samen met schaamtegevoelens. Het volgende gaat daarover.
Schaamte
de emotie bij negatieve zelfbeoordeling.
Veel meer nog dan schuldgevoelens, werken schaamtegevoelens zeer belemmerend en remmend.
Er is een groot verschil tussen schuld- en schaamte gevoelens
Als je je schuldig voelt worden je DADEN afgekeurd, deugen je daden niet.
Maar als jij je schaamt wordt JIJ afgekeurd, deug JIJ niet.
Schuld gevoel is verbonden met wat je feitelijk doet, schaamte met wie je denkt dat je bent.
Wie zegt: ?Ik heb dat vreselijke ding gedaan?, voelt zich schuldig.
Wie zegt: ?Ik heb dat vreselijke ding gedaan?, schaamt zich.
Wie zich schuldig voelt kan proberen aspecten van wat hij gedaan heeft goed te maken, maar wie zich schaamt, heeft die mogelijkheid niet of nauwelijks. Daarom is schaamte ook veel fnuikender dan schuldgevoel. Overigens lopen schuld- en schaamtegevoelens bij neurotische mensen vaak door elkaar. Die verwarring ontstaat doordat voor die mensen voelen, denken of fantaseren, hetzelfde is als doen.
In een therapie is het steeds weer zoeken naar het onderscheid tussen schuld en schaamte en de eventuele verwarring daarover op te heffen.
Als de cli?nt worstelt met neurotische schaamtegevoelens gaat de therapeut vooral in op het kwetsbare, negatieve zelfbeeld. Als neurotische schuld voorop staat richt te therapeut zich op een mogelijke verwarring tussen doen en denken of op een veel te streng geweten. In de realiteit zijn schuld en schaamte niet altijd zo eenduidig te scheiden en lopen ze in elkaar over.
Schaamte en het oog van de ander.
Door de grond willen zakken van schaamte, weg willen kruipen, heftig blozen of iemand nooit meer onder ogen willen komen. In dit dagelijkse taalgebruik over schaamtegevoelens is schaamte verbonden met de blik van een ander. Het lijkt dus alsof de aanwezig blik van de ander de schaamtegevoelens veroorzaakt. Dat verklaart ook waarom iemand die over een stoeptegel struikelt, om zich heen kijkt of zijn onhandigheid gezien is.
Schaamte wordt echter niet veroorzaakt door de werkelijke blik van de ander, maar door de eigen blik waarmee iemand naar zichzelf kijkt als door de ogen van een ander. Die ogen van de ander zijn niks anders dan de ge?nternaliseerde (verinnerlijkte) beelden van de toenmalige blikken van de ouders of anderen.
Mensen kunnen zich schamen voor van alles en nog wat: voor hun impulsen, behoeften, verlangens, gedachten, gevoelens, fantasie?n, hun lichaam. Dus b.v. voor hun behoeften aan nabijheid, warmte, intimiteit of seksualiteit, hun karaktertrekken of voor het feit dat men hulp nodig heeft, of voor het feit dat men moet huilen, ja zelfs voor het feit dat men bestaat. Als je op de een of andere manier is bijgebracht dat waar je behoefte aan hebt of wat je denkt, voelt, verlangt of fantaseert niet ?hoort?, is je een schaamtegevoel bijgebracht en heb je de neiging jezelf af te keuren.
Het zal duidelijk zijn dat schaamte en een gebrekkig gevoel van eigenwaarde of negatieve zelfbeoordeling nauw met elkaar samenhangen en dat heftige schaamtegevoelens een bron van ernstig lijden kunnen zijn en zich uiten in sterke geremdheid. Vandaar dat bij schaamteproblematiek het van essentieel belang is dat in een therapie het gevoel van eigenwaarde aanzienlijk wordt opgekrikt. Dat kan door:
a. Cognitieve-gedragstherapie waarbij de negatieve zelfbeoordelingen aan een kritisch onderzoek worden onderworpen.
b. Wellicht nog belangrijker is de kwaliteit van de therapeutische relatie waarbij de cli?nt mag zijn wie hij is en niets van hem of haar wordt afgekeurd of veroordeeld. Re-parenting noemt men dat. Dus wat men in de jeugd aan bevestiging en goedkeuring heeft gemist krijgt men alsnog in de therapeutische relatie.
c. Een derde aspect van het overwinnen van schaamtegevoelens is om toch maar te spreken over dat of dat te doen waarvoor men zich zo schaamt. De gevreesde afkeuring van anderen blijkt dan namelijk meestal niet uit te komen.
Dat daar vaak angst voor overwonnen moet worden zal duidelijk zijn. Want waar het bij schaamte uiteindelijk altijd om gaat is de angst afgewezen, afgekeurd te worden om hetgeen waar men zich voor schaamt. Dat tracht men dan ook altijd te verbergen, geheim te houden, er niet over te praten. Zolang dat in stand blijft, blijven de remmende schaamtegevoelens in stand, met alle gevolgen van dien. Zolang men voor de drempel van de angst en schaamte blijft staan verandert er niks.
_________________
een gebrekkig gevoel van eigenwaarde is vaak de kern van het probleem |
|
, maar ik denk toch dat we daar naar mogen streven