KROONVAARDERSKNSM

[Willem Visser]

Zeemans verhalen lijken voor iemand die nooit gevaren heeft fantasties en één grote leugen. Maar met de hand op mijn hart, ze hebben allemaal een grote kern van waarheid, hoewel soms worden ze wat aangezet of een beetje overdreven. Deze verhalen en belevenissen worden in de vrije uren verteld als men, na de wacht of gedane arbeid met een kop koffie, op oude schepen op luik één en later, op de modernere schepen achterop, of in de messroom zat. Geloof me het was koffie, op zee werd alleen tussen de middag, voor het eten, door de hofmeester twee pilsjes of twee borreltjes geschonken. Het mooiste verhaal was dat, waar een officier het lijdend voorwerp was. Verhalen over ontbering en narigheid werden verteld op een manier dat het een lachpartij werd. Ellende kende men genoeg, het was niet nodig om verteld te worden, er moest gelachen worden. Tegen deze achtergrond moet men zeemansverhalen zien, met een korreltje zout maar niet helemaal onwaar.

Op een mooie zonnige dag kwam het ms Vechtstroom aan in de haven van Hull. Er was met de haven van Hull iets bijzonders aan de hand. Bij de ingang van de sluis was in het water, een stel palen geslagen waar vroeger een gebouw op had gestaan. Dat gebouw was volgens ingewijden, in de oorlog gebombardeerd en afgebrand tot iets boven de waterlijn, alleen de palen stonden nog als dikken afgebrande lucifers te zwabberen op de golfslag. Bij het indraaien van de sluis, dat gebeurde met opkomend water, wilde menig kapitein de palen als steuntje gebruiken. Dat konden ze beter niet doen. Als een paal door wat voor oorzaak dan ook bewoog was deze, volgens de havenmeester, door het schip gebroken en moest dus betaald worden. Ze hebben in de loop der jaren hun gewicht in goud opgebracht. De Hollandse Stoomboot Maatschappij heeft hiervan een groot deel mee betaald. Tot onze verwondering kwam met het volgende hoog water één van de andere H.S.M schepen binnen. Normaal lag er maar één schip van de maatschappij in een buitenlandse haven. Een van de opvarende van het binnen komende schip was een goede vriend van mij. Prompt kwam hij dan ook 's avonds aan boord.

Hij had grote moeilijkheden, of ik om de problemen op te lossen, maar even mee naar zijn schip wilde komen. Vrienden zijn er om te helpen, of geholpen te worden, meestal het laatste en zo togen we naar het "Rail way dock" waar het schip gemeerd lag. Eerst een pilsje in zijn hut, daar lag een hieuwlijn, (een lange lijn om de trossen mee aan de wal te halen) met er aangebonden, een van de kok geleende vleeshaak. Nu kwam de beruchte aap uit de mouw. Hij had in Amsterdam van smokkelwaar, sigaretten, shag en vloeitjes, een lange worst gemaakt die omwikkeld met zeilgaren om het spul bij elkaar te houden en had bovendien lussen gemaakt. Daarna had hij de worst in de mast laten zakken. Als met de hieuwlijn met de haak eraan in één van de lussen zou worden ingepikt, kon de worst worden opgehaald. Dit was op een grandioze mislukking uitgelopen, de haak pikte in geen enkele lus.

Na de pils zijn we in de achtermast, waar het spul moest zitten, geklommen en na de kloot van de mast te hebben gehaald zijn we gaan vissen. Het was zijn shag dus hij moest vissen. Ik stond er als steun en raadsman bij en deelde in zijn smart, want inmiddels was het aardig koud geworden. Ver na middernacht nam ik de hieuwlijn en ging wiebelen en draaien, zoals hij het ook had gedaan en vond bij het ophalen tegenstand en tot onze grote vreugde kwam de worst van smokkelwaar boven. Inplaats van dank kreeg ik alleen maar een verwijt, dat ik het wel ééns eerder had kunnen proberen. We hadden de avond dan in het zeemanshuis, op een veel plezieriger manier doorgebracht. In het zeemanshuis werd op veel avonden gedanst. De meisjes werden door de Dominee, Zondags in zijn parochie, opgeroepen om op de dansavonden aanwezig te zijn, er waren altijd ruim voldoende meisjes aanwezig. Of dat kwam, dat we door het smokkelen goed in de slappe was zaten, of dat door onze charmes zoveel meisjes aanwezig waren zal altijd wel een raadsel blijven. Ik heb er wel een idee over maar dat vertel ik niet.

Dick van Lopik
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Voodoo op een Hollandse vrachtvaarder
In het Cararibisch gebied, en speciaal op het eiland Hispanjola, en daarvan weer het gedeelte waar Haiti ligt, heerst volgens experts nog altijd de wetten van de voodoo. Dat voodoo moet u met u Hollandse nuchterheid niet onderschatten,die onderschatting kan u namelijk op een gruwelijke manier aan u eind helpen. Het was op het ms Solon die voor de tweede keer een slinger voer, dat was dus grofweg gezegd Noord Amerika- Caribbean en vv. We waren van Kingstone Jamaica op weg naar Haiti, en er was in de bemanningsverblijven al enige discussies geweest over voodoo. Je kan wel zeggen dat er erg gevarieerd werd gedacht over het onderwerp "Voodoo" voor de Hollandse matrozen olielui tremmers was het allemaal gestaafje en flauwekul, voor de Spaanse leden van de bemanning was het toch wel een twijfelgeval (je weet maar nooit) en voor de Surinaamse of Antiliaanse bemanningleden was het zeer duidelijk, die stomme macambas weten echt niet waar ze over praten,want er is natuurlijk meer tussen hemel en aarde.

Nu moet u weten dat het in die tijd (en misschien nu ook wel) normaal was dat er overleden personen vervoerd werden op vrachtvaarders, deze overleden mensen werden dan per kist, ik dacht in lood verpakt, naar hun bestemming vervoerd, en dat was op de Solon dus ook gebeurd. In Kingston was dus een lijk aan boord gekomen dat vervoerd moest worden naar Europa. Vandaar dus ook de discussies in de messroom van de dekdienst en de machinedienst. Het was namelijk de bedoeling als het lijk op de plaats van bestemming was aangekomen dat het ook vlotjes uit het ruim kon komen om zijn weg te vervolgen naar de bestemming die wij allemaal gaan, en dat dus niet het halve ruim afgezocht moest worden naar een lijk dat per ongeluk onder een paar balen sisal lag. Daar lag dus ook een taak voor de matrozen, zij moesten het lijk steeds verplaatsen in de havens die nog aangedaan werden tot het op de plaats van bestemming was en het van boord werd gehaald.

Nou moet u weten dat er in die tijd in veel havens in het Caraibisch gebied gewerkt werd van zonsopgang tot zonsondergang, als er dus veel lading was dan lag je ook wel een paar dagen in een haven. Dat was dus ook het geval in Porte Prince de hoofdstad van Haiti, we moesten daar ± 3 dagen laden wat dus inhield dat de kist met het lijk zolang aan dek bij de gangway werd gezet. Zoals u ongetwijfeld weet staat er 's avonds/'s nachts in een buitenlandse haven een matroos op wacht bij de gangway, en die wacht moest in Porte Prince gelopen worden door matroos Gonzales, een matroos van Antilliaanse afkomst. Matroos Gonzales vond dat maar niks zo'n lijk bij de gangway waar hij de wacht moest lopen, en had een slim plan uitgedacht, die loden kist met voodoo aan bakboord en hij aan stuurboord Nu had het lot en de 2e machinist bepaald dat olieman Hofmeijer de hondenwacht zou lopen deze reis, dus van 0.00 tot 04.00 en 12.00 tot 16.00 uur. Olieman Hofmeijer, die het vrij rustig had 's nachts in de machinekamer, en ook wel in was voor een geintje, die olieman Hofmeijer had ook heel gauw in de gaten dat matroos Gonzales steeds als hij aan stuurboord langs liep stiekum even gluurde naar bakboord, of die loden voodookist niet bewoog.

De olieman kroop op zijn buik langs het ruim naar de gangway achter de loden kist en wachtte daar de voetstappen af van matroos Gonzales, en op het moment dat hij vermoede dat de matroos effe naar bakboord gluurde ,sprong hij overeind, zwaaiend met armen en benen in de lucht en brulde ,ik ga je pakke, ik ga je pakke. Het effect was verbijsterend, matroos Gonzales begon te roggelen werd helemaal wit, werd weer bruin ging zitten en toen weer staan, stootte enige onverstaanbare klanken uit, veegde wat wit schuim van zijn lippen pakte zijn matrozenmes en brulde, IK GA JE PAKKE, IK GA JE PAKKE. Op dat moment werd het ietsje minder grappig voor olieman Hofmeijer, die begon te begrijpen dat matroos Gonzales in de studie ging voor koksmaat en de studie begon met uitbenen. Gelukkig konden die dekhengsten nooit de weg in de machinekamer vinden en dat was nu ook weer het geval, de olieman in de biels en de matroos die hem niet kon vinden maar toch wel graag zijn studie wou afmaken. De olieman heeft nog 2 dagen van de schroefastunnel gebruik moeten maken om niet te veel bij Gonzales
in de buurt te komen, maar ook dit "grapje" werd gelukkig bijgelegd.

En de moraal van dit verhaaltje is, mix geen Hollandse nuchterheid met Caraibische voodoo want dan kan
het gruwelijk eindigen.

Gerrit Hofmeijer
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Een avontuur in Honduras

"Gerrit ga jij nog de wal op? bulderde Auke de baas timmerman boven in de top van de machinekamer van het MS Helicon van de rotziekte Niet Stokers en Matrozen maatschappij Het antwoord liet even op zich wachten want Gerrit de olieman die op het moment van het gebulder net met een fakkel in zijn hand stond om de ketel te ontsteken moest eerst achter een luchtcompressor vandaan klauteren waar hij van schrik overheen was gekukeld, en omdat Gerrits stem onmogelijk het aantal decibellen kon produceren als dat van de baas timmerman, klom hij maar naar boven en beet zijn gabber een beetje onvriendelijk toe," idioot ik dacht dat die ketel boven op me sprong Jezus wat een stem heb jij". Ach ben je zo geschrokken jochie, nou dan mag je met mij vanavond de wal op grijnsde Auke. Er zijn hier heel wat mooie barretjes en mooie dametjes, kan je mooi effe relaxen en bijkomen. O is dat zo? ben je hier al vaker geweest, ik heb nog nooit van dit gat gehoord bromde Gerrit. Jazeker, het is wel een paar jaar geleden, maar ik weet het nog precies glunderde Auke. Nou dan ben jij vanavond de baas, baas grijnsde Gerrit, want het vooruitzicht op een avondje stappen met zijn gabber en de koele cervezas en de heerlijke senoritas deed wonderen met Gerrit zijn humeur. 's Avonds na de herenwacht en het mandiën waren Gerrit en Auke opgepoetst en klaar voor de wal , Cerveza en Señorita's here we come, sprak Auke plechtig, en wel op zo, n manier dat de ouwe van schrik zijn borrelglas omgooide, de eerste stuurman kreunde en dacht, O God de baas gaat de wal op, en de olieman in de machinekamer die om zijn ketel heen liep en verwonderd dacht, je zou zweren dat die ketel wat zei. Nou baas zeg het maar, waar gaan we naar toe? effe denken Gerrit , vorige keer gingen we links af en toen kwamen we in een kazerne van het leger terecht, dat ging niet helemaal zoals gepland, dus daar moeten we niet zijn, we gaan gewoon rechtdoor, sprak Auke en baande zich een weg rechtdoor door de duisternis. En inderdaad na ongeveer 10 minuten lopen doemde een heel aardige cantina op vol met prachtige señorita's en koele cervezas, nou wat heb ik je gezegd Gerrit? luister maar naar de baas, zit je altijd goed sprak Auke op een manier of hij ter plekke de kroeg uit de grond had getoverd. Na zo'n anderhalf uur en diverse cervezas zei Auke, Gerrit ik kan me nog herinneren dat hier verderop in de straat nog een bar is met vrouwen die twee keer zo mooi zijn als deze, oja hikte Gerrit die feitelijk helemaal niet zo, n zin had om te verkassen. Laten we effe kijken, kunnen we altijd weer terug komen als het daar niet bevalt. Nou vooruit dan maar dacht Gerrit dronk zijn glas cerveza leeg, kuste Miriam Gonzales en beloofde haar plechtig over een ½ uur weer terug te zijn. En inderdaad ook deze bar voldeed wel aan de eisen van de gemiddelde zeeman, koud bier en aardig wat aardige vrouwen. Het zal zo, n 1 ½ uur later zijn geweest toen de deur openging en er nog een ploegje van de Helicon binnen kwam.

Daar was Gerrit niet zo blij mee, Auke zullen we naar die vorige kroeg terug gaan? fluisterde hij zijn maat toe. Ik heb geen zin om naar het gebral van die irritante o/g te zitten luisteren. Oké doen we Gerrit, terug naar Miriam Gonzales fluisterde Auke op een dusdanige manier dat de hele kroeg het wist. Edoch bij de vorige kroeg aangekomen was er een klein problema, de kroeg was dicht DICHT. Verrek Auke die kroeg is dicht zei Gerrit, Shit Gerrit die kroeg is dicht zei Auke, Nou dat is lekker, ik wou nog even met Miriam Gonzales de kama soetra nadoen kreunde Gerrit. Verdomme ik ben hier helemaal niet blij mee brieste Auke, die zijn seksuele krachtpatserij ook in mist zag verdwijnen, is die deur wel dicht ? Tot overmaat van ramp stond achter hen het ploegje uit de vorige bar dat hun was gevolgd. En opeens was de deur open, en een breed grijnzende baas zei, hij ging zomaar open echt waar, waarna hij de deurknop weggooide. Zullen we maar naar binnen gaan heren, we zijn hier nou toch? Zo gezegd zo gedaan ook Gerrit lichtelijk overmoedig door de cerveza stapte naar binnen en liep meteen de trap op naar boven waar hij het werk/slaapkamers van het personeel vermoede en wonder boven wonder al bij de eerste deur was het raak, daar was zijn Miriam Gonzales praktisch bloot en alleen in een groot bed. My corazon piepte Gerrit I love you domir todos nochtjes (hartje ik hou van je de hele nacht) vrij vertaald. O het leven is mooi zuchtte Gerrit en begon zijn hemd los te knopen. Wat was dat nou voor herrie daar beneden? Gerrit keek uit het raam en verstarde, voor de deur stond een grote truck met daarop de letters PM (policia militair) Verdomme iemand heeft de politie geroepen, dat is lekker dacht Gerrit, en zag op dat moment de irritante o/g door de lucht vliegen en met een klap in de laadruimte van de truck belanden daarna volgde nog een matroos, de koksmaat, en ook Auke met 5 PM, ers aan zijn armen en benen moest er aan geloven. Wat een ellende, wat nu? dacht Gerrit, Miriam ik sta achter de deur, policia komt binnen en vraagt, is hier ollander? Jij zegt nee, policia weg, wij veel kama soetra, ik maak je kapitalist ok?? ok, ze zegt ok, dat gaat lukken. Gerrit achter de deur en de policia komt naar boven gelopen, tot zover gaat alles volgens planning, enkel de deur openen gaat niet helemaal volgens het draaiboek. In Zuid-Amerika doet de politie de deur niet open met de hand maar met de voet en wel heel snel en heel hard. 10 seconden later ligt Gerrit naast Auke in de truck met een buil op zijn voorhoofd en een neus die aanvoelt als een overrijpe meloen. He gabber, waar was je nou? ik mistte je kreunde Auke met een ietsje minder luide stem dan gewoonlijk. Baas ik praat niet meer met jou, jij met je stomme ideeën, trouwens zit me neus er nog aan, ik voel daar niks meer. Nou de neus van Gerrit zat er nog aan, Auke Gerrit en de rest (ook de irritante o/g) moesten tot 4 uur s, morgens rondjes lopen op het kazerneplein en af en toe roepen viva la Honduras, de ouwe moest staafjelen als brugman en een paar sloffen sigaretten en enkele flessen whisky afstaan, maar hij kreeg zijn bemanningsleden weer aan boord. Voor de rest gebeurde er weinig aan boord van de Helicon tot ze in Philadelphia aankwamen, maar daarover de volgende keer

Gerrit Hofmeijer
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

De oogst van de markt in Curaçao

"Ode aan de kok"
Ons prachtige schip, de" Ares", een werkpaard van klasse, vaart bij een stevige passaatwind naar enkele West-Indische eilanden. Wij hebben weer geluk; wel een beetje strenge kapitein en toch op het schip een prettige werksfeer. Dat is extra te danken aan de hofmeester en zijn staf. De kok is een geboren kookliefhebber. Regelmatig probeert hij ons met iets te verrassen. Hij schotelt ons graag aparte dingen voor, zoals met gehakt gevulde paprika's. Passagiers, die naar Nederland reizen, vragen dikwijls om die typische Hollandse schotels, zoals stamppot zuurkool en dat krijgen die lui dan ook wel, maar onze kok heeft veel meer schik met rijst en vooral met Oost-Indisch eten en wij ook! Zelfs op woensdag Koninginnedag wilde de chef "kip speciaal" met rijst op tafel zetten, maar dat mag niet van het gezag. We hebben gefoeterd op de kapitein met titels van republikein tot communist. We hebben toen toch snert gegeten; en eerlijk gezegd; bij 32 graden Celsius smaakt het ook goed. Wanneer er een rijsttafel gaat komen, dan is hij daar lang van te voren mee bezig. In de "drystore" staan schalen met witte vochtige doeken in het donker op de grond, waarop de taugé zaadjes liggen te ontkiemen. Voor een rijsttafel gebruikt hij graag verse ingrediënten. En die zijn niet standaard aan boord. De bemanning betaalt graag een kleine bijdrage, zodat de chef deze specerijen kan aanschaffen. In bijna elke haven gaat hij naar de lokale markt, om te zien of er wat van zijn gading is. Zo ging hij een keer samen met de marconist naar de markt in Curaçao om pepers voor eigen gemaakte sambal en andere specerijen. Ze scharrelen langs de kraampjes voelend, proevend en knijpend in de aangeboden spullen. Bij een oud wijfie proeven de mannen een aangeboden stukje rode peper. Ze vragen:" zijn deze wel heet"? Het vrouwtje knikt bevestigend. De chef en de sparks proeven, halen hun schouders op en zeggen:" Deze dingen zijn niet heet" en lopen verder. Binnen enkele seconden vindt in hun mond een geweldige detonatie plaats; de tranen stromen bij de mannen over de wangen en proestend draaien zij zich om in de richting van het bewuste kraampje. Het vrouwtje wuift heel vriendelijk glimlachend naar de peperproevers. De rijsttafel voor een feestdiner van deze kok belooft wel wat. Heel stilletjes en heel druk werkt hij er samen met de koksmaat aan. Het enige wat hij loslaat: "Als je mijn rijsttafel hebt gegeten, dan moeten ze je van tafel dragen ". De dag van de rijsttafel was het schip helaas op zee en er wordt in twee tafels gegeten. De middagwacht is net als gewoonlijk snel van tafel en gaat aan het werk. De chef staat nabij de pantry met een biertje te kijken, hoe het volk van zijn maaltijd geniet. "XVD"; moppert verongelijkt de keukenkunstenaar. " Daar sta je nou dagen voor te koken en ze vreten het in een half uur op". Helaas zo is ons leven aan boord. Maar het wordt goed gemaakt; de eters van de tweede tafel hebben geen haast en er is uitgebreid genoten van deze superieure rijsttafel. En ikzelf? Men hoeft mij niet van tafel te dragen, maar het scheelt niet veel. De chef is tevreden. Bij einde reis blijkt, dat er vijf hotels zijn, die hem graag willen hebben.

Eduard
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

In Venezuela, met name in de stad Maracaibo stond een muziektent. In elke plaats van enige importantie stond wel zo'n ding. Meestal staan ze in een park doelloos te staan en deugen het overgrote deel van het jaar nergens voor. In Zuid Amerika worden echter, veelvuldig, vooral op zondag concerten gegeven, meestal door een militair orkest. Het was voor de Nederlandse zeelieden een uitje, als bedaagde oudjes zaten zij op bankjes in het park te luisteren en met een pilsje aan een belasting vrij sigaretje te zuigen. In het dure dollargebied hadden zij te weinig geld om de bloemetjes buiten te zetten. Voor de inwoners van de stad is dat het enigste bijzondere gebeuren wat er ooit plaats vond en de concerten worden altijd goed bezocht. Mijn maatje en ik wilden op een mooie zondag middag vrij van wacht zo'n concert bijwonen. Het park was vol, zelfs overvol, op de bankjes was geen plaats meer. De inwoners door ondervinding wijs geworden hadden dekens en stoeltjes van huis meegenomen. Een zeeman vaart dit soort dingen niet en de enigste zitplaats die voor ons overbleef, was op het niet al te schone gras.Een goede raad was duur, midden in het park stond een prachtig standbeeld. Een ruiter op een steigerend paard stond meer dan levensgroot met het gezicht naar de muziektent. De brede met epauletten beklede schouders van de ruiter leek ons een mooie zitplaats.Via het paard, de sabel en de handen van de tentoongestelde ruiter kwamen we op de beoogde zitplaats. Het uitzicht was overweldigend, we konden de muziek in de boeken van de orkestleden lezen. Daarbij hadden we een schitterend uitzicht op de bloembedden die slechts door weinige van deze hoogte waren bewonderd. Trots, hoog verheven, keken wij neer op het gepeupel beneden ons.

Wij hadden echter buiten de waard gerekend, toen de eerste zuivere tonen van het orkest welluidend over de menigte werd uitgestort arriveerde de carabinieri. Door de aan de sokkel van het beeld staande carabinieri werden we gesommeerd naar beneden te komen. Wetende dat je met die gasten geen geintjes moest maken, klommen we de weg terug die we even daarvoor, met doodsverachting omhoog waren gegaan. Het werd ons zeer kwalijk genomen dat we de nationale held van Zuid Amerika ontheiligd hadden, het bleek namelijk dat we op de schouders van Simon Bolivar hadden gezeten. Ons verweer was dat ze zo'n held toch minstens een sokkel als Nelson in Londen moesten geven, dan laat je het wel uit je hoofd om er op te klimmen, die was zo hoog verheven dat er geen mens op durfde. Hoe konden wij weten dat het beeld Simon Bolivar voorstelde en we wisten ook niet wat hij voor de regio had betekend. Daarbij kwam dat de plaquette, die het feit aan belangstellenden bekent moest maken in het Spaans was geschreven, een taal die wij te weinig beheersten, om van de waarde van het beeld kennis te nemen. Ondanks onze onschuld zijn we meegenomen naar het politiebureau. De muziek hebben we zacht op grote afstand in de politiecel kunnen horen. Ik moet zeggen dat het orkest prachtige muziekspeelde, alleen de omgeving waarin wij zaten werkte niet mee. Onze belevenis en vreugde van de welluidende klanken waren niet optimaal. Gelukkig zag de dienstdoende commandant in dat we niet ter kwader trouw het beeld hadden onteerd. Na het concert werden we met een politie auto naar de plaats van de misdaad terug gebracht en konden we aan boord terug. Inmiddels was door een paar bemanningsleden gezien, dat we door de politie waren meegenomen en was de agent van de maatschappij in kennis gesteld. Het apparaat om ons vrij te krijgen was al in volle gang. Je weet in dit soort landen nooit wat er gebeuren kan, er zijn voorbeelden bekend, dat er voor veel mindere vergrijpen als het ontheiligen van een beeld, jaren lange gevangenis straffen zijn opgelegd.

Dirk Rietel
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

Karel de nieuwe 3e wtk. bracht uit Nederland Hanneke, de vrouw van Flip de 2e stuurman mee. Ze had nog nooit gevlogen en vond het bijzonder geslaagd dat ze onder geleide van Karel deze lange reis mocht maken. In haar zenuwen had ze vooral bij het landen en opstijgen haar ogen stijf dicht gehouden en Karel keihard in zijn arm geknepen. Omdat ze ook tijdens de vlucht uit haar gewone doen bleef, kletste ze het hele eind honderduit, soms hartsgeheimen blootleggend die normaal door iemand zonder vliegangst, alleen met echtgenoot of andere naaste familie worden gedeeld. Karel was ook getrouwd en derhalve wel het een en ander gewend, maar had toch even vreemd opgekeken bij haar mededeling; "Dat ze tot overmaat van ramp, nog ongesteld was ook!". Toen Karel haar, na zijn aan boord komen, veilig had afgeleverd bij echtgenoot Flip en ze weer wat tot zichzelf was gekomen, bleek Hanneke een zeer rustig type te zijn en een aanwinst voor de sfeer aan boord. Mede door deze vliegreis ontstond er ook een zeer innige verstandhouding tussen Karel en Flip, die zich blijkbaar toch ook wat zorgen had gemaakt over de eerste grote reis van zijn echtgenote. Na zes weken ging Hanneke weer naar huis, omdat haar plichten als onderwijsgevende haar weer riepen. De goede relatie tussen Karel en Flip bleef. Dat uitte zich o.a.een aantal dagen na haar vertrek, toen Flip mij wat benepen kwam melden, dat zijn toilet verstopt zat.

Hij had niet naar een betere expert kunnen komen. De voorbereidingen waren eenvoudig, een vel dik pakkingrubber, een stuk spaanplaat en drie uit de kluiten gewassen mannen was alles wat we nodig hadden. Fransje en Karel boden zich spontaan aan en ikzelf completeerde het drietal. We klommen met zijn drieën op de spaanplaat, met daaronder het rubber en de toiletpot, terwijl flip de "Flushknop" zou bedienen, aldus 3 bar sanitairwaterdruk op onze constructie zettend. Blijkbaar zat onze afdichting wat scheef, want na de eerste poging, had de blauwe uniformbroek van Flip een horizontale bruine streep, net boven de knie, zoals ook kleermakers met een "rokspuit" wel eens een krijtstreep aanbrengen om de plaats van een zoom te markeren. Flip bleef bij de tweede poging derhalve wat verder uit de buurt en stelde zich achter de deur op. Deze poging lukte, na afloop bleef er een "Corpus Delicti" achter in de pot, in de vorm van een stuk maandverband. "Ja..eh..toen ze aan boord kwam,....had ik niet de tijd,...om... ...haar uit te leggen"....,stotterde Flip wat verlegen, met een rood hoofd. "Geeft niet hoor!" sprak Karel, "dat kan de beste overkomen". Een week of zes later ging Flip met verlof, hij zat breeduit grijnzend alvast vooruit genietend van zijn aanstaande verlof aan de bar tijdens zijn afscheidsborrel. Karel die nog drie maanden te gaan had, was jaloers op die grijns. "Wat zit je nou te lachen man?" begon hij. "Er valt voor jouw morgen toch niets te genieten", ging hij verder, terwijl hij met zijn rechterhand het bekende gebaar van duim tussen wijs- en middelvinger maakte. "Hoe weet jij dat?" gaf Flip zich, volkomen verbaasd, bloot. "Jaha.....", be-knipoogde Karel zijn, deels gegokte opmerking, "Dat zou je wel eens willen weten he!!??". Die avond verliet Karel de bar vrij vroeg met de woorden: "Good-Night", maar het klonk wel anders.
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

De dagen ten anker in de baai van Acapulco werden goed besteed. Veel werk in de machinekamer en aan dek was het "lapzalven" geblazen, voor de verandering onder leiding van de rapporteur. Regelmatig verzoekjes om een vrije middag, met het bootje de wal op en je dan lekker laten verwennen op het strand met een enorme "Planters Punch", of een andere exotische cocktail. Meestal s'avonds weer langs de kant, gevolgd door een enorme stofwolk, veroorzaakt door de echte "stappers". Kortom "Jean Fromage" had het prima naar zijn zin. En dat bleef zo gedurende de gehele Zuid-Amerika-kustreis. Manzanillo, Acajutla, Amapala, Champerico, Guayaquil, Callao, Arica, Iquique, Antofagasta, Coquimbo, Ilho-Ilho, nergens een wanklank te horen. "Sint en Piet", ofwel Willem en Jacob, vonden hun "Eldorado" in Valparaiso, waarschijnlijk omdat Chili wat meer bezadigd is en meer paste bij de gevorderde leeftijd van sinterklaas. De eerste twee dagen na aankomst, lagen we op de "palen" te wachten tot er een ligplaats vrij kwam. Het weerhield het tweetal er niet van, meteen na werktijd met het bootje de wal op te gaan. Het laatste bootje terug haalden ze niet, maar geen nood, voor twintig dollar lieten ze zich als vorsten terugbrengen met een watertaxi. Dan moet je natuurlijk wel zorgen, dat je aan het einde van de avond (nacht?) nog twintig dollar over hebt. De eerste avond was dat nog wel gelukt, maar de tweede klaarblijkelijk niet. Brutaal hadden zij toch weer dezelfde watertaxi genomen. Toen bij het schip aangekomen, echter duidelijk werd, dat de goed Heiligman en zijn knecht over onvoldoende liquide middelen beschikten, maakte de taxi meteen rechtsomkeert en werden de heren er halverwege de terugreis door de potige bemanning uitgezet. Nu is dat nooit prettig, maar in een waterrijke omgeving kan dat zeer onaangenaam zijn. (gelukkig was de schimmel er niet bij!).

Ik werd die morgen om zes uur wakker, trok een overall aan en besloot "Aadsje" gezelschap te gaan houden op het achterschip. Alles was in gereedheid om te gaan verstomen naar een ligplaats langs de kant. Het wachten was nog op de loods en de sleepboten. "Willem en Jacob zijn nerghuns te vinduh", zei Aadsje. En vervolgde "De stuurman is om te spetteruh!". Langzaam won de schemering het van de duisternis. "Het is net of ik steeds 'hellup' hoor roepuh", ging Aadsje verder. Ik lette nu ook op en even later hoorde ik het ook duidelijk: "Helluuup!". Aadsje haalde vlug een verrekijker van de brug en doordat het Inmiddels weer wat lichter was geworden, ontwaarden we de twee verloren zonen, als verzopen katten, hangend aan een dukdalf, zo'n honderd meter achter het schip. De loodsboot was zo vriendelijk om er even langs te gaan en tien minuten later stond het tweetal, druipend, naast de loods op de gangway. Gagestraffen werden, zoals gezegd, niet meer gegeven maar Nico vond toch dat hij het tweetal vermanend diende toe te spreken. Dat gebeurde meteen na het verstomen, ze stonden met schuldige gezichten nog steeds van binnen en van buiten niet geheel opgedroogd, voor het bureau van de gezagvoerder/jurist/psycholoog. Na de "schrobbering", sloegen ze de armen om elkaars schouders en liepen zingend naar de deur. Daar aangekomen, draaiden ze zich nog een keer om: "Kapitein mogen we u nog wat vragen?", zei Jacob. "Ga je gang!", klonk het quasi-nors. "We wilden graag uw toestemming om een toneelcluppie op te mogen richten!". Er is nog veel gelachen die dag.

Dik van Lopik
_________________
Old sailors never died

[Willem Visser]

KNSM Van : gezagvoerder M.S. Aegis

Verslag man overboord en de redding op de Atlantische oceaan bij stormweer.

Het m.s Aegis vertrok 16 januari 1969 te 17.00 uur van Cap Haitien bestemming Le Havre en Verdere West Europese havens. Voeren aanvankelijk grootcirkel koersen tot 21 januari 1969 te 10.30 uur,waarna van koers 52 graden verlegd werd naar 70 graden,teneinde het zeer zware slingeren en overnemen van water iets te verminderen.De wind was toegenomen totNW 8-9 met een zeer hoge deining. Op deze nieuwe koers kon volle kracht worden gevaren,terwijl slingeren en waterovernemen binnen redelijke grenzen bleef.

In verband met het weer deed de dekbemanning binnen werkzaamheden,in de vier portalen aan voor en achterkant van de beide dienstgangen op het hoofddek. Alleen de waterdichte deur aan de achterkant SB was open.Dit was de lijzijde en hier kwam slechts af en toe enig water over het dek. In dit portaal nabij het hospitaal werkten 2 matrozen:o/g F.Schouten en E.Veldhuysen.

Te ongeveer 13.15 begaf ik mij ter ruste,na me op de brug er van overtuigd te hebben dat de toestand onveranderd was. Te 14.24 uur scheepstijd(17.24 MTG)werd ik opgeschrikt door ongewoon rumoer op de brug en werd. Onmiddellijk hierna door de marconist gewekt met "MAN OVERBOORD". Ik begaf me ijlings naar de brug waar de 2 de stuurman bezig was met het overzetten van de stuurinrichting op van automatisch op hand en een reeds toegesnelde matroos aan het wiel zette. Zette te 14.25 de telegraaf op HV en gaf order:hard stuurboord en schip op tegen gestelde koers brengen(250 graden).

Ondertussen rapporteerde de 2de stuurman dat matroos o/g Frits Schouten vanaf het achterschip overboord was geraakt,dat reeds boeien overboord waren gezet,dat MK was gewaarschuwd,dat reeds iedereen uitgepord was,dat hij nog geen tijd had gehad om persoonlijk te kijken of de drenkeling ergens te zien was. Drie a vier toegesnelde mensen, waaronder de marconist en klerk,werd een kijker ter hand gesteld met de aanduiding in welke richting er gezocht moest worden, met als order,als je wat ziet blijven kijken,niet meer uit het oog verliezen wel luidkeels meelden,dan kunnen de anderen zien in welke richting gezocht moet worden.

Te 14.30 lag het schip 250 graden voor en gaf ik langzaam vooruit de wind en de zee nu iets voorlijker dan dwars van SB in. De drenkeling zou zich nu in het SB voorquadrant moeten bevinden. Te 14.35 uur liet ik nog een boei met rooksignaal overboord zetten,teneinde bij langdurig zoeken enig houvast te hebben. Ik meende niet ver uit de buurt van het ongeval te zijn. Ondertussen beraadde ik me op de te volgen methode we hem zouden zien. Een reddingsboot bemannen en uitzetten onder deze weersomstandigheden was uitgesloten. Ik concentreerde me op twee anderen mogelijkheden: n.l direct,met boeien en lijnen,eventueel touwladders of met het opblaasbare reddingsvlot aan een lijn proberen naar de drenkeling toe te manoevreren.

In beide gevallen zou tot vlak bij de drenkeling gemanoevreerd moeten worden, daar op enige afstand zwemmen in deze zee niet gerekend kon worden..Bovendien was niet dadelijk bekend of het slachtoffer kon zwemmen, of onder welke lichamelijke conditie hij zich zou bevinden indien hij nog drijvende was. Te 14.36 uur werd de drenkeling gezien op ongeveer 5 streken aan SB op plus minus 300 meter afstand. In een boei trachtende in de zeer hoge zee in de richting van het schip te zwemmen. Ik besloot snel dat de positie gunstig was om een directe reddingsoperatie te proberen.Brachten met halve kracht vooruit het schip iets door de wind,waardoor de drenkeling nog ruim aan SB bleef,gaven een stoot op de fluit om hem te laten weten dat we hem gezien hadden.

Hij heeft dit wel gehoord maar niet begrepen. Maakten tegen de wind en hoge zeeen slechts weinig vaart,doch het voorschip bleef vrij droog. Acht man waaronder de drie stuurlieden gingen met boeien en lijnen naar voren en hingen de loodsladder overboord nabij ruim 2 SB. Gaven te 14.39 uur hard stuurboord en daarna half achteruit. Waardoor het schip verder afviel en met 5 a 6 streken lij gestopt kwam te liggen met de drenkeling op slechts enkele meters a1fstand van de loodsladder. Hij had de toegeworpen lijnen en boeien niet nodig en kon gelijk de ladder grijpen. En zij het met enige moeite,bij het nu zeer zwaar stampende schip opklimmen. Hij was te 14.41 uur veilig aan boord. Brachten het schip nog even half vooruit met de kop op de zee,om het voorschip te kunnen ontruimen,daar het,nu dwarszees liggende schip,juist weer water begon te scheppen.

Lagen te 14.50 wederom op koers en konden volle kracht vooruit de reis vervolgen. Bij deze,gezien de weersomstandigheden ,wonderlijke snelle redding,zijn bewust grote risico's genomen.doch onbewust,door grote haast waarmee gehandeld werd,ook fouten gemaakt,waarop ik later mondeling terug hoop te komen. Bij de gehele manoevre,die plaats vond op 35 graden en derig minuten NB en 51 graden en 30 minuten WL of ongeveer 700 mijl ONO van Bermuda,bij windkracht 8 a 9 ,gingen 3 boeien .waarvan 1 met een Holmes licht ,een lijn en 1 met rooksignaal verloren.,waarvan de scheepvaart telegrafisch in kennis werd gesteld.

Daar de totale schade beperkt bleef tot 3 reddingsboeien en slechts 25 minuten oponthoud,werd besloten geen alarmerende telegrammen te verzenden. Wel werd besloten een nader onderzoek in te stellen naar de oorzaken die hebben kunnen leiden tot dit ongeval.,dat zo gemakkelijk noodlottig had kunnen aflopen. Menend U hiermede volledig op de hoogte te hebben gebracht verblijf ik,

Hoogachtend J.Hopman.


Heden 22-01-1969 te 10.15 uur hebben wij J.Hopman gezagvoerder, D.v.Vliet - HWTK en J.Antonius - 1ste stuurman allen dienende a/b/ van het m/s AEGIS thuisbehorend in A'dam,ons in commissie verenigd, teneinde een onderzoek in te stellen naar de oorzaak die heeft kunnen leiden tot het ernstig ongeval op 21-01-69 te 14.25 uur waarbij matroos o/g Schouten overboord raakte,maar gelukkiger wijs weer gered kon worden. Te dien einde hebben wij voor ons doen verschijnen o/g F.C.Schouten,die ons desgevraagd veklaarde;

'Ik was gisteren,'s morgens en ook 's middags vanaf 13.00 uur aan het werk, in het portaal aan de achterkant van de SB gang tesamen met o/g Veldhuysen. Mij waren geen werkzaamheden buiten het portaal opgedragen. Ik zag een touw aan SB buitenboord hangen.Ik melde dit aan de bootsman en stelde voor dit even binnen te halen. Deze zei echter ;"doe dat niet ,want dat is te gevaarlijk". Nadat de bootsman weg was, irriteerde dit touw mij zodanig dat ik me in het gangetje begaf teneinde het op te pikken. Ik werd door een van onderen door de lenspoort komende zee omhoog geslingerd en kwam buiten boord terecht..Ik kan vrij goed zwemmen en wist al snel een boei te pakken te krijgen. Ik wist me hierin drijvende te houden tot het schip vlakbij was en ik de loodsladderkon grijpen. Ik ben me er volkomen van bewust dat ik me na een waarschuwing onnodig en vrijwillig in een zeer gevaarlijke positie bracht'.
_________________
Old sailors never died